|
|
|
Νέες επιλογές Ε.Ε. για προστασία του περιβάλλοντος |
|
|
|
16.05.08 |
|
ΤΟΥ ΑΔΑΜΟΥ ΑΔΑΜΟΥ*
Παρασκευή, 16 Μαίου 2008
πηγή: εφημερίδα Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ (Κύπρος)
Η ΕΕ ευνοεί ολοένα και περισσότερο τα οικονομικά μέσα (μέτρα) ή τα αγορακεντρικά -όπως η έμμεση φορολογία, οι στοχευόμενες επιδοτήσεις ή τα εμπορεύσιμα δικαιώματα εκπομπής ρύπων διοξιδίου του άνθρακα- για την εξυπηρέτηση συγκεκριμένων πολιτικών επιδιώξεων, όπως η προστασία του περιβάλλοντος.
Η συγκεκριμένη προσέγγιση έχει ιδιαίτερη σημασία στο πλαίσιο των στόχων για αντιμετώπιση των συνεπειών από τις κλιματικές αλλαγές και την εξοικονόμηση ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδίως όσον αφορά στην επίτευξη της μείωσης των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου τουλάχιστον κατά 20% ώς το 2020, το δεσμευτικό στόχο για παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες μορφές σε ποσοστό 20% ώς το 2020 και το στόχο για χρήση βιοκαυσίμων κατά 10%.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εάν επιλεγούν τα σωστά «MBI» μπορούν
να αποφέρουν ορισμένα πλεονεκτήματα συγκριτικά με τα κανονιστικού
χαρακτήρα μέτρα. Για παράδειγμα, προσφέρουν μακροπρόθεσμα κίνητρα στις
εταιρείες για προώθηση της τεχνολογικής καινοτομίας για την περαιτέρω
μείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον (λεγομένη «δυναμική
αποτελεσματικότητα»).
Ωστόσο, πρέπει να τονίσουμε ότι τα αγορακεντρικά μέτρα (οικονομικής
φύσης) δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά, αφού δεν οδηγούν στην
απαγόρευση ενεργειών που οδηγούν στην καταστροφή του περιβάλλοντος.
Οδηγούν μάλλον στην εμπορευματοποίηση του περιβάλλοντος ή άλλων τομέων,
για τη ρύθμιση των οποίων εκδίδονται αγορακεντρικά μέτρα
Το σκεπτικό υπέρ της χρήσης αγορακεντρικών μέσων στηρίζεται στην
πεποίθηση της διόρθωσης σφαλμάτων που παρατηρούνται στην (ή από) την
αγορά με οικονομικά αποτελεσματικό τρόπο. Ως σφάλματα της αγοράς
αναφέρονται οι οικονομικές επιλογές που δεν λαμβάνουν σχεδόν καθόλου ή
λαμβάνουν περιορισμένα υπόψη το «πραγματικό» ή κοινωνικό κόστος αυτών
των δραστηριοτήτων. Για παράδειγμα, η περίπτωση των περιβαλλοντικών
περιουσιακών στοιχείων, που ως εκ φύσεως είναι δημόσια αγαθά.
Σε τέτοιες, όμως, περιπτώσεις είναι φανερό ότι αποτελεσματικότερο θα
ήταν ένα κρατικό πλαίσιο το οποίο λειτουργεί, ελέγχεται, παροτρύνει και
απαγορεύει επιβλαβείς επιλογές ή ενέργειες. Αυτό, όμως, που είναι έξω
από τη λογική της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία κινείται με κύριο
γνώμονα την επιχειρηματική ανταγωνιστικότητα και έχει πλέον ως
αυτοσκοπό να επιδιώκει μεν την περιβαλλοντική προστασία αλλά μέσω αυτής
της δεδομένης προτεραιότητας.
Aφού τα αγορακεντρικά μέσα προτιμούνται εις βάρος ενός κανονιστικού
πλαισίου, πρέπει, τουλάχιστον, να ενσωματωθεί στην ευρύτερη λογική τους
μια συμπεριφορά κοινωνικής δικαιοσύνης και ωφέλειας.
Παραδείγματος χάριν, η μεταρρύθμιση των περιβαλλοντικών φόρων (ETR)
πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τη μετακύλιση της φορολογικής επιβάρυνσης
από αρνητικούς για την κοινωνική πρόνοια φόρους (παραδείγματος χάριν
στους εργαζομένους), σε θετικούς για την κοινωνική πρόνοια φόρους
(παραδείγματος χάριν επιβαρύνοντας τις δραστηριότητες που είναι
επιβλαβείς για το περιβάλλον, όπως η ανάλωση ή η ρύπανση των πόρων).
Αφού θα εναπόκειται στα κράτη-μέλη να εξασφαλίσουν την ορθή ισορροπία
μεταξύ κινήτρων και αποτρεπτικών κινήτρων στα φορολογικά τους
συστήματα, μια κοινοτική φορολογική πολιτική μπορεί τουλάχιστον να
ενθαρρύνει αυστηρότερα μέτρα προς τις εταιρείες που προκαλούν την
περιβαλλοντική επιβάρυνση και να μειώσει στο ελάχιστο τις επιβαρύνσεις
προς τους εργαζομένους.
Επιπλέον, η δημοφιλής αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» έχει δύο
μειονεκτήματα. Από τη μια μετακυλίει το κόστος της ρύπανσης στους
καταναλωτές, αν και είναι οι βιομηχανίες που ρυπαίνουν. Και δεύτερο η
ρύπανση συνεχίζεται, κάτι που οδηγεί στο συμπέρασμα πως αυτό το μέτρο
απλώς νομιμοποιεί την υφιστάμενη ρύπανση, αφού τα κόστη δεν είναι
αποτρεπτικά για τους βιομηχάνους. Δεν πρέπει λοιπόν η αρχή «ο ρυπαίνων
πληρώνει» να περιορίζεται στην επιβολή κόστους στους τελικούς
καταναλωτές, και κυρίως τα νοικοκυριά.
Kατ’ επέκτασιν το επίκεντρο της προσοχής δεν πρέπει να παραμένει μόνο η
ατμοσφαιρική ρύπανση και η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη, αλλά να
μετακινηθεί και προς τις διαδικασίες παραγωγής και διανομής.
Ένα σημαντικό βήμα έχει γίνει προς τη θετική κατεύθυνση τον τελευταίο
καιρό με την ψήφιση έκθεσης που αναγνωρίζει κάποιους από τους πιο πάνω
προβληματισμούς. Ενδεικτική είναι η απόφαση για την επείγουσα ανάγκη
αναθεώρησης του Συστήματος Εμπορεύσιμων Δικαιωμάτων Εκπομπής Ρύπων,
ούτως ώστε να αντιμετωπιστούν διάφορες ανεπάρκειες, όπως τα τεράστια
κέρδη επιχειρήσεων (για παράδειγμα των μεγάλων παραγωγών ηλεκτρισμού)
λόγω του ενεργητικού (αποθέματος) που αποκτήθηκε από τη δωρεάν διανομή
ποσοστώσεων διοξιδίου του άνθρακα.
H αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» πρέπει να βασίζεται, πρωτίστως, στη
δημοπρασία των δικαιωμάτων εκπομπών και σε μία οροφή των συνολικών
εκπομπών, που να είναι συνεπής με το στόχο μείωσης κατά 20% στην ΕΕ έως
το 2020.
Mε αφετηρία τα πιο πάνω, μια πιο προοδευτική και αυστηρή κατεύθυνση πρέπει να ακολουθηθεί.
* Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ - ΑΡΙΣΤΕΡΑ - ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ
 (0) |
|
|
