|
ΣΤΑΥΡΟΣ ΔΗΜΑΣ
Ηρθε η ώρα για χωριστό υπουργείο Περιβάλλοντος
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη ΧΑΡΑ ΤΖΑΝΑΒΑΡΑ
http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,id=76143232
Αν δεν κλείσουν ώς το τέλος του χρόνου όλες οι παράνομες χωματερές, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο θα επιβάλει στην Ελλάδα πρόστιμα μπροστά στα οποία ο Κουρουπητός θα είναι... ανώδυνη ανάμνηση. Η προειδοποίηση γίνεται από τον Ελληνα επίτροπο Περιβάλλοντος, μαζί με τη διαπίστωση ότι η χώρα μας προχωρά θετικά σε ορισμένα περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά όχι σε όλα, αναφέροντας ενδεικτικά τον Ασωπό και την Κορώνεια.
Ο Σταύρος Δήμας τάσσεται υπέρ ενός χωριστού, κυρίως όμως ισχυρού, υπουργείου Περιβάλλοντος και έχουν ενδιαφέρον οι διπλωματικές απαντήσεις του σε ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις του με το σημερινό ΥΠΕΧΩΔΕ.
Η συνομιλία μας έγινε μέσω Βρυξελλών και Παρισίων, όπου βρέθηκε τις τελευταίες ημέρες λόγω της διάσκεψης των οικονομικά ισχυρών για το περιβάλλον, που αποτελεί γιa αυτόν υπόθεση ζωής. Το απέδειξε άλλωστε με την καθοριστική συμβολή του στη σύνοδο στο Μπαλί, αλλά και με τις πρωτοβουλίες που κατά καιρούς αναλαμβάνει και τον έφεραν στην πρώτη θέση μεταξύ των Ευρωπαίων επιτρόπων. ΗΠΑ και Κίνα αποτελούν γιa αυτόν καθορικούς παράγοντες στη σταυροφορία για την κλιματική αλλαγή, γιa αυτό και πριν από έναν μήνα συναντήθηκε στο Λονδίνο με τον υποψήφιο των Ρεπουμπλικανών Τζον ΜακΚέιν, ενώ την άλλη εβδομάδα θα συνοδεύει τον πρόεδρο της Κομισιόν στο ταξίδι του στο Πεκίνο.
Η συνομιλία μας με τον Ελληνα επίτροπο ξεκίνησε από το θέμα της πείνας και την κρίση με τα βιοκαύσιμα.
«Το θέμα είναι πάρα πολύ σοβαρό και βρίσκεται στο επίκεντρο των συζητήσεων διεθνώς, σε πολύ υψηλό επίπεδο. Εχει προκύψει αυτή τη στιγμή ένα σοβαρό θέμα επισιτιστικής ασφάλειας, δηλαδή εξασφάλισης τροφής για μεγάλα τμήματα του πληθυσμού στον πλανήτη, και το οποίο πρέπει να αντιμετωπιστεί επειγόντως. Στη δίνη αυτή έχουν εμπλακεί και τα βιοκαύσιμα. Ο αρχικός ενθουσιασμός για τη νέα αυτή μορφή ενέργειας έχει περιοριστεί σημαντικά. Ενώ αρχικά υπήρχε ισχυρή αισιοδοξία ότι θα λύσουν πολλά προβλήματα, αγροτικά, ενεργειακά, περιβαλλοντικά, τελικώς έγινε αντιληπτό ότι το ζήτημα είναι πιο περίπλοκο. Για παράδειγμα, κατά το στάδιο της παραγωγής τους, η κατανάλωση ενέργειας -και η αντίστοιχη εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα- ενδέχεται να υπερκαλύπτει την εξοικονόμηση ενέργειας κατά την τελική χρήση τους ως καύσιμη ύλη. Επίσης, η αναμενόμενη ραγδαία αύξηση της ζήτησής τους μπορεί να οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό του αγροτικού προγραμματισμού σε μια χώρα, δηλαδή στην εγκατάλειψη παραδοσιακών τύπων αγροτικής παραγωγής και στην αναζήτηση νέων καλλιεργήσιμων εκτάσεων, με ορατές αρνητικές συνέπειες στη βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα, αλλά και στην επάρκεια ορισμένων αγροτικών προϊόντων. Ιδιαίτερα οικολογικά ευπαθείς περιοχές του πλανήτη, όπως τα τροπικά δάση, θα θυσιαστούν προς όφελος των ενεργειακών καλλιεργειών. Επίσης, με την άνοδο των τιμών, λόγω της ενεργειακής ζήτησης, δημιουργείται έντονο κοινωνικό πρόβλημα σε μεγάλες μερίδες του παγκόσμιου πληθυσμού. Πρόσφατες μελέτες αρμόδιων οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ενωσης επιβεβαίωσαν τις επιφυλάξεις αυτές. Μπροστά στο φαινόμενο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε, στο πλαίσιο της πρόσφατης δέσμης μέτρων για την ενέργεια και τις κλιματικές αλλαγές, την υιοθέτηση για πρώτη φορά παγκοσμίως κριτηρίων "βιωσιμότητας" για τα βιοκαύσιμα. Δηλαδή, για παράδειγμα, τα βιοκαύσιμα δεν πρέπει να παράγονται με τρόπο που να απειλεί υδροβιότοπους ή δάση, και θα πρέπει συνολικά σε όλη τη διαδικασία παραγωγής τους να συνεισφέρουν αποδεδειγμένα στην καταπολέμηση των κλιματικών αλλαγών, μέσα από χαμηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Ηδη η πρόταση αυτή της Επιτροπής βρίσκεται στο στάδιο της συναπόφασης από το Συμβούλιο Υπουργών και το Ευρωκοινοβούλιο».
Το περιβάλλον πια έχει γίνει της μόδας. Η Ευρώπη πρωτοστατεί στη λήψη μέτρων αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο εξακολουθούν να υπάρχουν κράτη που αρνούνται να συμπορευτούν. Ποιες πρωτοβουλίες προτίθεται να αναλάβει η Ε.Ε. για να πείσει τις κυβερνήσεις σημαντικών χωρών, όπως οι ΗΠΑ, να εφαρμόσουν το Πρωτόκολλο του Κιότο;
«Ηδη στη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα στο Μπαλί τον περασμένο Δεκέμβριο η Ε.Ε., ύστερα από σκληρή διαπραγμάτευση, πέτυχε το βασικό της στόχο που ήταν η έναρξη διεθνών επίσημων διαπραγματεύσεων, με τη συμμετοχή όλων, με αυστηρό χρονοδιάγραμμα, για την επίτευξη της νέας διεθνούς συμφωνίας για το κλίμα ώς το τέλος του 2009, στην Κοπεγχάγη. Τα επόμενα δύο χρόνια είναι πολύ κρίσιμα για την επίτευξη αυτού του μεγάλου στόχου. Θα αφιερώσω πολύ χρόνο και ενέργεια σε αυτή τη διπλωματία του κλίματος, που αφορά τη διαπραγματευτική διαδικασία των Ηνωμένων Εθνών, που σίγουρα έχει τον πρωτεύοντα ρόλο, αλλά και στους διμερείς μας διαλόγους με σημαντικούς παίκτες στο διεθνές σύστημα όπως είναι οι ΗΠΑ, η Κίνα, η Ρωσία, η Ινδία, η Βραζιλία κ.λπ.».
Μαθαίνουμε ότι την άλλη εβδομάδα θα πάτε με τον πρόεδρο Μπαρόζο στην Κίνα...
«Πρόκειται για πολύ σημαντικό ταξίδι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα συνομιλήσει με την κινεζική κυβέρνηση στο υψηλότερο επίπεδο με κεντρικό θέμα -και αυτό έχει ιδιαίτερη βαρύτητα- το περιβάλλον και τις κλιματικές αλλαγές. Να μην το ξεχνούμε, η Κίνα τείνει να υπερκεράσει τις ΗΠΑ και να γίνει σε λίγο η χώρα με τις περισσότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου διεθνώς. Θα έχουμε, λοιπόν, χρήσιμες συζητήσεις στο θέμα των επικείμενων διεθνών διαπραγματεύσεων για τη νέα διεθνή συμφωνία. Είναι πρώτης τάξεως ευκαιρία να αρχίσουμε να κατανοούμε καλύτερα τις διαπραγματευτικές θέσεις των Κινέζων. Ακόμη, θα ενισχύσουμε την ήδη πολύ καλή διμερή μας συνεργασία στα θέματα περιβάλλοντος, εξοικονόμησης ενέργειας, και σχεδίων ανάπτυξης καθαρών τεχνολογιών, π.χ. στο πιλοτικό πρόγραμμα για καθαρό άνθρακα. Εννοείται βέβαια ότι θα μας απασχολήσουν και πολιτικά θέματα αιχμής, όπως είναι η κατάσταση στο Θιβέτ και τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Μόλις γυρίσατε από το Παρίσι όπου ηγηθήκατε της Ε.Ε. στις διαπραγματεύσεις για τις κλιματικές αλλαγές στο πλαίσιο της λεγόμενης «Πρωτοβουλίας των Ισχυρών Οικονομιών». Τι έχετε να μας πείτε γι' αυτό.
«Η πρωτοβουλία αυτή που ξεκίνησε πέρυσι στο πλαίσιο του G8, στόχο έχει να φέρει κοντά τις χώρες με τις περισσότερες εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, ώστε να υποβοηθήσει την κύρια διαπραγματευτική διαδικασία στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών. Ενώ ξεκινούσαν οι εργασίες της διήμερης αυτής συνάντησης, στην Ουάσιγκτον ο πρόεδρος Μπους ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών με ορίζοντα το 2025. Η αντίδρασή μου σε αυτή την αμερικανική πρωτοβουλία ήταν ότι δεν συμβάλλει στην αποτελεσματική αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών και δεν είναι συμβατή με τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει οι άλλες ανεπτυγμένες χώρες με απόλυτες μειώσεις στο σύνολο των τομέων της οικονομίας. Για να έχουμε αποτελεσματική πολιτική διεθνώς στο θέμα των κλιματικών αλλαγών, χρειαζόμαστε από μεν τις ανεπτυγμένες οικονομίες απόλυτες μειώσεις εκπομπών, από δε τις αναπτυσσόμενες, δράσεις σύμφωνα με τη θεμελιώδη αρχή των "κοινών αλλά διαφοροποιημένων ευθυνών"».
Κάτω από ποιες προϋποθέσεις η Ε.Ε. θα προχωρήσει σε μονομερή μείωση των εκπομπών στο 30%; Είμαστε κοντά σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
«Η Ε.Ε. έχει σαφή δέσμευση σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων να πετύχει στόχο μείωσης 30% σε περίπτωση επίτευξης διεθνούς συμφωνίας, ειδάλλως θα προχωρήσει σε μονομερή μείωση των εκπομπών της κατά 20%, και αυτό ανεξάρτητα από τι θα κάνουν οι άλλοι. Προς το σκοπό αυτό έχουμε εισηγηθεί διάφορες πολιτικές και μέτρα».
Ξεκίνησε η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Είσαστε ικανοποιημένος από τις έως τώρα επιδόσεις των κρατών-μελών; Υπάρχουν θετικά και αρνητικά παραδείγματα; Σε ποιους παράγοντες τα αποδίδετε;
«Η Ε.Ε. βρίσκεται σε πολύ καλό δρόμο για την υλοποίηση του συνολικού της στόχου μείωσης κατά 8% των εκπομπών της σε σχέση με το 1990, βάσει των υποχρεώσεων που προκύπτουν από το Πρωτόκολλο του Κιότο για την πρώτη περίοδο εφαρμογής του, που λήγει το 2012. Η προσπάθεια βέβαια όλων των κρατών-μελών συνεχίζεται. Πρέπει το κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε. χωριστά να επιτύχει τους στόχους που του αναλογούν με τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων. Η επίτευξη των στόχων αυτών έχει μεγάλη σημασία για την αξιοπιστία μας στη διεθνή σκηνή, στο πλαίσιο των σκληρών διαπραγματεύσεων που έχουν αρχίσει».
Παρακολουθούμε τις συναντήσεις σας με πρωθυπουργούς και αρχηγούς ευρωπαϊκών κρατών. Πώς θα χαρακτηρίζατε τη συνεργασία σας με την ελληνική κυβέρνηση και ειδικώς με το υπουργείο ΠΕΧΩΔΕ;
«Εχει παρέλθει ανεπιστρεπτί η εποχή κατά την οποία η περιβαλλοντική πολιτική ήταν χαμηλή προτεραιότητα. Αυτό ίσως συνέβαινε την εποχή που ανέλαβα αυτό το χαρτοφυλάκιο στην Ε.Ε. Σήμερα το περιβάλλον -και οι κλιματικές αλλαγές ιδιαίτερα- αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την Επιτροπή -το τονίζει αυτό παντού άλλωστε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζοσέ Μανουέλ Μπαρόζο- και απασχολεί τους Ευρωπαίους ηγέτες σε επίπεδο κορυφής. Στο πλαίσιο αυτό της "νέας εποχής" για το περιβάλλον έχω, όπως είναι φυσικό, πολύ στενές σχέσεις συνεργασίας με τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Ακολουθώ, από την πρώτη στιγμή ανάληψης των καθηκόντων μου, πολιτική "ανοικτών θυρών", παραμένοντας σε ετοιμότητα να συμβάλω στην υιοθέτηση των πιο αποτελεσματικών λύσεων. Το ίδιο φυσικά ισχύει για τη χώρα μας».
Εχει βρεθεί κοινή γλώσσα στο θέμα της μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, που αποτέλεσε σημείο τριβής ανάμεσα σε σας και τον κ. Σουφλιά;
«Το θέμα δεν είναι οι "τριβές" αλλά η εφαρμογή των κανόνων και η επίτευξη των σχετικών στόχων».
Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει συστηματική προσπάθεια να ενσωματωθούν στο εθνικό μας δίκαιο οι κοινοτικές Οδηγίες που αφορούν το περιβάλλον. Εχουν όμως ληφθεί τα αναγκαία μέτρα; Ποια ήταν η αναφορά του κλιμακίου της διεύθυνσης περιβάλλοντος που επισκέφθηκε προσφάτως την Ελλάδα;
«Αποτελεί προτεραιότητα για μένα ο συστηματικός διάλογος με τις κυβερνήσεις των κρατών-μελών, η ενημέρωση, χωρίς να αποκλείεται βέβαια και η εποικοδομητική κριτική, όπου χρειάζεται. Η συνάντηση στην Αθήνα μεταξύ στελεχών της Γενικής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος της Ε.Ε. με τις ελληνικές αρχές ήταν πάρα πολύ χρήσιμη και νομίζω αυτό θα ακούσετε και από την ελληνική πλευρά. Είμαστε σε πολύ καλό δρόμο όσον αφορά τη μεταφορά και ενσωμάτωση του κοινοτικού περιβαλλοντικού κεκτημένου στην εσωτερική έννομη τάξη. Επιβεβαιώθηκε όμως κάτι που γνωρίζαμε εδώ και καιρό, ότι δηλαδή το μεγάλο πρόβλημα είναι η ορθή εφαρμογή. Εκεί θα εντείνουμε τις προσπάθειές μας».
Η Ελλάδα έχει ανοικτά θέματα στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, όπως η διαχείριση των υδατικών πόρων, οι χωματερές, τα δίκτυα αποχέτευσης, η αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, η Κορώνεια, ο Ασωπός. Πιστεύετε ότι έχουν ξεκινήσει μέτρα αντιμετώπισης ή θα μας περιμένουν πρόστιμα, όπως έγινε με τον Κουρουπητό;
«Η απάντηση δεν είναι μονοσήμαντη. Αλλού έχουν γίνει θετικά βήματα, ενώ αλλού χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια. Για παράδειγμα, στα δίκτυα αποχέτευσης έχει σημειωθεί πρόοδος, ωστόσο εκκρεμεί η αποπεράτωση των βιολογικών καθαρισμών σε Ραφήνα, Μαρκόπουλο, Αρτέμιδα, Νέα Μάκρη και Κορωπί. Τα πράγματα είναι λιγότερο καλά στο θέμα του Ασωπού και της Κορώνειας, όπου τα μέτρα που έχουν ανακοινωθεί και οι έλεγχοι που πραγματοποιούνται δεν έχουν ακόμη αποδώσει τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Τέλος, μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο θέμα των παράνομων χωματερών, καθώς η προθεσμία του τέλους του 2008, που είχε θέσει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για το κλείσιμο των παράνομων χωματερών, πλησιάζει με ταχύτατους ρυθμούς. Σε όλα αυτά πρέπει να προσθέσουμε και την πολύ σοβαρή εξέλιξη που έχει σημειωθεί στο θέμα των κοινοτικών προστίμων. Το Δικαστήριο επιβάλλει πλέον "τσουχτερά" πρόστιμα μπροστά στα οποία ο Κουρουπητός μπορεί να φαντάζει στο μέλλον ως μια "ανώδυνη ανάμνηση"».
Ξεχωριστή περίπτωση η εκτροπή του Αχελώου. Πώς το αντιμετωπίζει σήμερα η Κομισιόν;
«Υπάρχει κοινοτικό κεκτημένο που θέτει ως προϋπόθεση, για την εκπόνηση έργων τέτοιων διαστάσεων, τη μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αντισταθμιστικά μέτρα προστασίας της φύσης και της βιοποικιλότητας. Στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθούμε τις ενέργειες και τους σχεδιασμούς της ελληνικής κυβέρνησης με μεγάλη προσοχή».
Πριν από λίγες ημέρες κατατέθηκε επιτέλους το σχέδιο νόμου που αφορά την κατανάλωση ενέργειας στα κτήρια, που επικρίθηκε από την αντιπολίτευση ως άτολμο. Με βάση την ευρωπαϊκή εμπειρία, θα μπορούσαν να δοθούν κίνητρα προς τους ιδιοκτήτες; Μπορεί να συμβάλει η Ε.Ε.;
«Θα πρέπει να δούμε το κείμενο του σχεδίου νόμου στις λεπτομέρειές του. Υπάρχουν μεγάλα περιθώρια για τη βελτίωση της αξιοποίησης της ενέργειας στα εμπορικά κτήρια και τις κατοικίες, και μάλιστα όχι μόνο στις νέες κατασκευές αλλά και στις παλιές. Να μην ξεχνούμε ότι το 40% των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα στην Ελλάδα οφείλεται στα κτήρια».
Το νέφος, με τη μορφή του όζοντος και των αιωρούμενων σωματιδίων, επανέρχεται στην πρωτεύουσα και αρχίζει να κάνει την εμφάνισή του σε άλλα αστικά κέντρα. Σας έχω ακούσει να προτείνετε μέτρα κατά των αυτοκινήτων μεγάλου κυβισμού. Θα βοηθούσαν; Υπάρχουν περιθώρια για συμβολή της Ε.Ε. στην παροχή κινήτρων για την ανανέωση του στόλου των Ι.Χ.;
«Το πρόβλημα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης τόσο στην Αθήνα όσο και στη Θεσσαλονίκη είναι πολύ σοβαρό, με αιχμή τα αιωρούμενα σωματίδια. Η ανανέωση του στόλου αυτοκινήτων και η αντικατάσταση ενός μέρους του στόλου με αυτοκίνητα νέων τεχνολογιών, φιλικών προς το περιβάλλον, είναι η τελευταία μας ελπίδα για να πετύχουμε πραγματική μείωση των αιωρούμενων σωματιδίων όσο και του διοξειδίου του άνθρακα από τα αυτοκίνητα. Τα κίνητρα για την ανανέωση του στόλου των Ι.Χ. πρέπει να θεσπιστούν σε εθνικό επίπεδο, καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν έχει αρμοδιότητα σε φορολογικά θέματα».
Θα βοηθούσε η δημιουργία χωριστού υπουργείου Περιβάλλοντος;
«Είναι επιλογή της κάθε χώρας-μέλους η εσωτερική διακυβέρνηση στα θέματα περιβάλλοντος. Η δημιουργία χωριστού υπουργείου Περιβάλλοντος, ή ακόμη καλύτερα η δημιουργία ενός ισχυρού υπουργείου Αειφόρου Ανάπτυξης, κάτι που έχω υποστηρίξει και παλιότερα, πιστεύω ότι θα είναι πολύ χρήσιμη. Υπάρχει σε άλλες χώρες και είναι μια ιδέα που κερδίζει συνεχώς έδαφος. Βέβαια αυτό είναι θέμα της ελληνικής κυβέρνησης και είμαι σίγουρος ότι ο πρωθυπουργός κ. Καραμανλής θα το αντιμετωπίσει με τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο».
Πληροφορίες σάς θέλουν να εγκαταλείπετε τις Βρυξέλλες πριν από τη λήξη της θητείας σας για να αναλάβετε τη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος. Ισχύει αυτό το σενάριο;
«Το διαψεύδω κατηγορηματικά. Εχουμε μπροστά μας μια κρίσιμη διετία για το περιβάλλον και τις κλιματικές αλλαγές. Θέλω να φέρω σε πέρας την αποστολή αυτή».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 19/04/2008
 (0) |
