Βάσιμοι λόγοι για την άρνηση της εγκατάστασης χώρου υγειονομικής ταφής των αποβλήτων (ΧΥΤΑ) στο Καρβουνάρι

Εισαγωγή

Μοιραία ημερομηνία η 1^η Ιανουαρίου 2009 για τη διαχείριση των οικιακών αποβλήτων στην Ελλάδα.

Πράγματι, η ελληνική κυβέρνηση δεσμεύτηκε, στα τέλη του 2004, να τακτοποιήσει την κατάσταση όσον αφορά τις χιλιάδες χωματερές, ανεξέλεγκτες (ΧΑΔΑ) ή μη σύμφωνες με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, και αφού καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στις 26/10/2006, επιδιώκοντας να αποφύγει την πληρωμή μεγάλων προστίμων, η κυβέρνηση επέσπευσε την κατασκευή δεκάδων ΧΥΤΑ σε ολόκληρη την επικράτεια, ενώ παράλληλα οι ευρωπαϊκές κανονιστικές ρυθμίσεις προβλέπουν ήδη, εν τέλει, το κλείσιμο των χώρων υγειονομικής ταφής και την εφαρμογή πραγματικής πολιτικής, η οποία θα περιλαμβάνει υποχρέωση διαλογής και ανακύκλωσης.

Όμως, το ίδιο πρόβλημα επαναλαμβάνεται σε όλη την Ελλάδα και καμία πραγματική συστηματοποιημένη πολιτική διαλογής, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης ή ακόμη διαχείρισης των επικίνδυνων κατάλοιπων δεν έχει αναπτυχθεί ούτε πρόκειται να αναπτυχθεί στο άμεσο μέλλον.

Η κατασκευή δεκάδων ΧΥΤΑ και η λειτουργία τους για τα 5 έως 20 προσεχή έτη απλώς θα προσφέρει μια ανάπαυλα στην Ελληνική Κυβέρνηση, έως ότου επιβληθούν νέες κυρώσεις και ληφθούν νέα μέτρα, ενώ στο μεταξύ το περιβάλλον και οι πληθυσμοί θα υφίστανται τις συνέπειες αυτής της πολιτικής της προσωρινότητας.

Ανάλυση της κατάστασης στο Καρβουνάρι

Το Καρβουνάρι είναι ένα χωριό 500 κατοίκων, το οποίο υπάγεται στο δήμο Παραμυθιάς του νομού Θεσπρωτίας στο βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, στην Περιφέρεια Ηπείρου.

Η Θεσπρωτία καλύπτει έκταση 1.515 χλμ² και έχει 47.000 κατοίκους, ήτοι πληθυσμιακή πυκνότητα 31 κατοίκων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο (και εάν εξαιρέσουμε την Ηγουμενίτσα, πρωτεύουσα του νομού, η πληθυσμιακή πυκνότητα μειώνεται σε 21 κατοίκους ανά χλμ²).

Το χωριό του Καρβουναρίου είναι αναγνωρισμένο για την παραδοσιακή γεωργική δραστηριότητά του (μεταξύ άλλων, υπαίθρια εκτροφή προβάτων, βοοειδών και πουλερικών).

Το δημοτικό συμβούλιο του Καρβουναρίου είχε συναινέσει στην εγκατάσταση του ΧΥΤΑ με προβλεπόμενη διάρκεια ζωής 5 έτη για τις ανάγκες των γειτονικών δήμων και είχε προτείνει μια θέση σε απόσταση αρκετά χιλιόμετρα από το χωριό και από κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα (κτηνοτροφία, γεωργία) με βάση την τοπική ανάγκη.

Η απόφαση αυτή είχε ληφθεί κατά τρόπο καθαρά πολιτικό, χωρίς προηγούμενη μελέτη σκοπιμότητας, γεγονός το οποίο αποδεικνύει την καλή θέληση της τοπικής αυτοδιοίκησης του Καρβουναρίου για την εξεύρεση λύσης στο πραγματικό αυτό πρόβλημα.

Η Περιφερειακή Διεύθυνση Ηπείρου και ο νομός Θεσπρωτίας, προκειμένου να αποφύγουν τα ευρωπαϊκά πρόστιμα, τροποποίησαν, χωρίς την προηγούμενη συναίνεση της τοπικής αυτοδιοίκησης του Καρβουναρίου, την ίδια τη φύση του ΧΥΤΑ, τον οποίο μετέτρεψαν σε διανομαρχιακό ΧΥΤΑ (για τις ανάγκες του μεγαλύτερου μέρους της Θεσπρωτίας και του νομού Πρέβεζας) με 20ετή διάρκεια λειτουργίας.

Έχοντας εξασφαλίσει την αρχική συναίνεση της τοπικής αυτοδιοίκησης στην εγκατάσταση ΧΥΤΑ στο δήμο της, η Περιφέρεια Ηπείρου, βασιζόμενη σε μεροληπτική περιβαλλοντική μελέτη, πρότεινε μια νέα θέση, στη μέση των βοσκοτόπων και σε απόσταση μόλις μερικών εκατοντάδων μέτρων από τις κατοικίες του χωριού, ετούτη τη φορά χωρίς τη συναίνεση των κατοίκων και της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Περιγραφή ορισμένων από τα αμφισβητούμενα, μεροληπτικά ή και εσφαλμένα στοιχεία της περιβαλλοντικής μελέτης για τη 2^η διαχειριστική ενότητα της Περιφέρειας Ηπείρου, η οποία εκπονήθηκε από την εταιρεία EΠEΜ A.E.

Πρόκειται για μελέτη 222 σελίδων, η οποία περιλαμβάνει 10 κεφάλαια.

Το κεφάλαιο 9 με τίτλο «Τεχνική περιγραφή της μονάδας» έχει 133 σελίδες, εκ των οποίων οι 15 περιγράφουν ειδικότερα τη λειτουργία του ΧΥΤΑ του Καρβουναρίου, ενώ οι λοιπές 118 σελίδες περιγράφουν γενικότερα τη λειτουργία και τα προβλήματα που συνδέονται με οποιοδήποτε άλλο ΧΥΤΑ.

Το κεφάλαιο αυτό περιλαμβάνει επίσης τον υπολογισμό της παραγωγής στραγγισμάτων και βιοαερίου στο πλαίσιο του υπό μελέτη ΧΥΤΑ.

Ωστόσο, κινούν το ενδιαφέρον μας τα ακόλουθα σημεία, τα οποία πρέπει να εξεταστούν σε συνάρτηση με το προαναφερόμενο σημείο:

• Στο κεφάλαιο 1 («Γενική περιγραφή του έργου», στην παράγραφο 1.1, αναφέρεται ότι η ετήσια χωρητικότητα του ΧΥΤΑ του Καρβουναρίου είναι 36.218 τόνοι αποβλήτων.
• Στο κεφάλαιο 10 («Επιπτώσεις στο περιβάλλον και μέτρα για την αντιμετώπισή τους»), στην παράγραφο 10.4.6, αναφέρεται ότι «το μέσο ημερήσιο φορτίο απορριμμάτων που εισέρχεται στο ΧΥΤΑ εκτιμάται ότι είναι της τάξης των 237 τόνων».
• Η απλή αριθμητική πράξη 237 τόνοι x 365 ημέρες δίνει ως αποτέλεσμα 86.505 τόνοι κατ’ ανώτατο όριο και εάν ληφθούν υπόψη οι αργίες ο ελάχιστος αριθμός είναι 62.805 τόνοι. Δηλαδή, τουλάχιστον το διπλάσιο και, στη χειρότερη περίπτωση, το τριπλάσιο της προβλεπόμενης ετήσιας χωρητικότητας (που επαναλαμβάνεται σε διάφορα σημεία της μελέτης).

Στο στάδιο αυτό, μπορούμε ήδη να θεωρήσουμε ότι όλα τα αριθμητικά στοιχεία που αναφέρονται στη μελέτη είναι στην καλύτερη περίπτωση τελείως κατά προσέγγιση και στη χειρότερη περίπτωση εσφαλμένα· άρα η ανάλυση επικινδυνότητας της θέσης είναι απόλυτα μεροληπτική και η μελέτη άκυρη.

Ας συνεχίσουμε όμως την ανάλυσή μας με την εξέταση των αριθμητικών στοιχείων και των ποσοτήτων αποβλήτων· πρέπει να γνωρίζει κανείς ότι η πόλη της Ηγουμενίτσας που αντιπροσωπεύει το 1/3 του πληθυσμού της Θεσπρωτίας δεν υπάγεται στη 2^η διαχειριστική ενότητα της Περιφέρειας Ηπείρου και ότι τα απόβλητα της πόλης αυτής θεωρητικά δεν προορίζονται να καταλήξουν στο Καρβουνάρι (κεφάλαιο 3, πίνακες 1, 2 και 3).

Ποιος είναι όμως ο προορισμός τους, εφόσον ο πρώτος ΧΥΤΑ της Θεσπρωτίας, που δημιουργήθηκε κοντά στην Ηγουμενίτσα δεν λειτούργησε ποτέ, ενώ κατασκευάστηκε εδώ και χρόνια;

Πότε θα λειτουργήσει επιτέλους;

Αν δεν πρόκειται να λειτουργήσει, ποιος ο λόγος και πού θα καταλήγουν τα απόβλητα της Ηγουμενίτσας;

(Κατανοείτε ότι εάν καταλήξουν στο Καρβουνάρι, τα προαναφερόμενα αριθμητικά στοιχεία είναι επίσης εσφαλμένα, δεδομένου ότι η μελέτη δεν περιλαμβάνει τα απόβλητα της Ηγουμενίτσας.)

Σε περίπτωση που πρόκειται να λειτουργήσει, υπάρχει πράγματι ανάγκη για δύο ΧΥΤΑ στη Θεσπρωτία;

Δεδομένου ότι βασική μας μέριμνα είναι η προστασία του περιβάλλοντος, της υγείας μας και άρα του μέλλοντός μας, θα αναλύσουμε λεπτομερέστερα το κεφάλαιο 4 της μελέτης που τιτλοφορεί «Συνοπτικό προφίλ της αναλυόμενης θέσης».

Πρόκειται για πεντασέλιδο κεφάλαιο το οποίο περιλαμβάνει μια γενική περιγραφή του Καρβουναρίου και της επιλεγείσας θέσης, με ένα σημαντικό λάθος στην παράγραφο 4.1. όπου αναφέρεται ότι « Αναφορικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς, πρόκειται για δημόσια η κοινοτική έκταση ».Τούτο είναι αναληθές, εφόσον έγιναν αναγκαστικές απαλλοτρίωσεις βοσκοτόπων κτηνοτρόφων του Καρβουναρίου και εφόσον γύρω από τη συγκεκριμένη θέση βόσκουν ελεύθερα περίπου 17.000 ζώα (αναγνωρισμένη βιολογική γεωργία!)

Η υδρολογική και γεωλογική ανάλυση βασίζεται μόνο σε στοιχεία της βιβλιογραφίας, χωρίς να παρατίθενται παραπομπές.

Η περιγραφή της θέσης δεν στηρίζεται από καμία γεωλογική ή υδρολογική δειγματοληψία.

Στην παράγραφο 4.2.1 αναφέρεται ότι « Οι υδροφόροι ορίζοντες που αναπτύσσονται στην ευρύτερη περιοχή είναι δύο τύπων, οι καρστικοί και οι φρεάτιοι, οι σημαντικότεροι από τους οποίους είναι οι πρώτοι. Καθώς οι ανθρακικές μάζες καλύπτουν πολύ μεγάλες εκτάσεις και εκτείνονται πολύ πέρα από την ερευνηθείσα περιοχή, η υδροφορία αυτών πρέπει να είναι πολύ σημαντική και να συναντάται σχεδόν στο ύψος της θάλασσας. Μέρος του υπόγειου αυτού νερού εκφορτίζεται πλευρικά στην προσχωματικές κοιλάδες που υπάρχουν στον ευρύτερο χώρο. Στην περιοχή του Καρβουναρίου και κατά μήκος του Κόκκινου Ποταμού αναπτύσσονται επιφανειακοί, ελεύθεροι ή μερικών υπό πίεση υδροφόροι ορίζοντες, οι οποίοι εκμεταλλεύονται με τη χρήση πηγαδιών ή ρηχών γεωτρήσεων » και, παραπάνω, στη σελίδα 3 της ίδιας παραγράφου σημειώνουμε « Κάθετα στη διεύθυνση των αλπικών πετρωμάτων έχουν δημιουργηθεί κοιλάδες σχήματος V οι οποίες αποτελούν μικρότερους κλάδους του Κόκκινου Ποταμού. Το στόμιο των κοιλάδων βρίσκεται κοντά στην επαφή των ηωκαινικών ασβεστολίθων με τις ποτάμιες αποθέσεις. Η προτεινόμενη θέση του Καρβουναρίου βρίσκεται στο ανάντη τμήμα και δίπλα στην υδροκριτική γραμμή μίας τέτοιας κοιλάδας ».

Στη συνέχεια όμως, η μελέτη εγγυάται ότι ο ΧΥΤΑ δεν θα επηρεάσει την ποιότητα των υδάτων και ότι δεν αναμένεται να προκύψουν προβλήματα ρύπανσης του ποταμού Κωκυτού (που αναφέρεται Κόκκινος ποταμός), λόγω της στεγανότητας των εδαφών στη συγκεκριμένη θέση.

Ομοίως, το κεφάλαιο 8 είναι μια περιγραφή γενικής γεωγραφίας της 2^ης διαχειριστικής ενότητας της Περιφέρειας Ηπείρου, το οποίο δεν περιλαμβάνει συγκριτική ανάλυση δυνητικών θέσεων εντός των ορίων της διαχειριστικής ενότητας.

Αυτό σημαίνει ότι εάν ληφθεί υπόψη το σύνολο της διαχειριστικής ενότητας (ένα μεγάλο μέρος της Θεσπρωτίας και του νομού Πρέβεζας) οι μόνες θέσεις που είναι επιλέξιμες από γεωγραφική άποψη βρίσκονται γύρω από το Καρβουνάρι και ειδικότερα μέσα στο ίδιο το χωριό;

(Διαφορετικά, ποιος ο λόγος αυτής της απώλειας χρόνου για την παράδοση θεωρητικού μαθήματος γεωγραφίας σχετικά με τη 2^η διαχειριστική ενότητα;)

Πολλά άλλα σημεία είναι εξίσου αντιφατικά ή αναληθή, όπως η εκτιμώμενη απόσταση της θέσης από το χωριό (αναφέρεται «περίπου 1 χλμ»), ενώ στην πραγματικότητα οι πρώτες κατοικίες βρίσκονται σε απόσταση 500 μέτρων, οι γεωργικές μονάδες και μία από τις εκκλησίες του χωριού γειτνιάζουν με τη θέση· ωστόσο, διακόπτουμε την παράθεση στο σημείο αυτό, ευελπιστώντας ότι επιστήσαμε την προσοχή σας στην ανάγκη να απαιτηθεί, τουλάχιστον, αντιπραγματογνωμοσύνη.

Ωστόσο, θα θέλαμε επίσης να απαντηθούν ορισμένα από τα εξής ερωτήματα, τα οποία πρέπει να εξεταστούν σε συνδυασμό με την καταδίκη της Ελλάδας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στην υπόθεση C-264/07, Επιτροπή κατά Ελλάδας:

Κατά τη διάρκεια των προπαρασκευαστικών έργων στη θέση, τα μηχανήματα εργοταξίου συνάντησαν αβαθείς πηγές νερού που καλύφθηκαν αμέσως. Αυτό δεν αποδεικνύει ότι είναι επικίνδυνο να συνεχιστούν τα έργα στη συγκεκριμένη θέση;

Για ποιο λόγο οι τοπικές αρχές αποφάσισαν να αλλάξουν την πηγή πόσιμου νερού του χωριού του Προδρομίου (πεδιάδα του Κωκυτού), η οποία χρησιμοποιείτο εδώ και πολλά χρόνια χωρίς κανένα πρόβλημα ως προς την ποιότητα των υδάτων, και η οποία βρίσκεται κατάντη της θέσης που περιγράφεται στη μελέτη, τη στιγμή ακριβώς της έναρξης των εργασιών κατασκευής του ΧΥΤΑ;

Είναι λογικό, αφενός, να θεωρείται με νόμο (ΦΕΚ 7/B/13.1.1977) ότι ο ποταμός Αχέρων και οι παραπόταμοί του ο Κωκυτός και ο Βουβοπόταμος αποτελούν φυσικούς τόπους «εξαιρετικού κάλλους» και, αφετέρου, να εγκαθίσταται ΧΥΤΑ σε μια «θέση [που] βρίσκεται ανάντη και δίπλα στην υδρογραφική γραμμή μιας κοιλάδας σχήματος V που αντιστοιχεί με μία από τις μικρές διακλαδώσεις του ποταμού Κωκυτού»;

Υπάρχει σχέση μεταξύ του κλεισίματος της συμπληρωματικής γεώτρησης νερού του Καρβουναρίου και της κατασκευής υδατοπύργου για την αύξηση των αποθεμάτων πόσιμου νερού και την αντιμετώπιση των αναγκών σε νερό κατά την περίοδο αιχμής, κλείσιμο το οποίο έχει προγραμματιστεί για το καλοκαίρι του 2008 (το νερό του χωριού προέρχεται από πηγές σε απόσταση πολλών χιλιομέτρων);

Τι θα απογίνουν τα πολυάριθμα πηγάδια και οι γεωτρήσεις ιδιωτικής ή γεωργικής χρήσης που περιβάλλουν τη θέση του ΧΥΤΑ σε ακτίνα μικρότερη του 1 χιλιομέτρου;

Συμπεράσματα

Θεωρούμε απαράδεκτη την απόφαση να κατασκευαστεί ΧΥΤΑ στο Καρβουνάρι στη σημερινή θέση των εργασιών καθότι πρόκειται για:

1. βεβιασμένη πολιτικο-οικονομική απόφαση η οποία βασίζεται στην αρχική συναίνεση της τοπικής αυτοδιοίκησης σε ένα τελείως διαφορετικό έργο, για να επισπευτεί, έστω και αναγκαστικά, η κατασκευή ενός άλλου ΧΥΤΑ με σκοπό την αποφυγή της πληρωμής από τον Ιανουάριο του 2009 των προβλεπόμενων προστίμων τα οποία επέβαλε η ΕΕ. Η εν λόγω απόφαση βασίστηκε σε περιβαλλοντική μελέτη που εκπονήθηκε μετά τη συναίνεση της τοπικής αυτοδιοίκησης του Καρβουναρίου και η οποία προέβλεπε την έναρξη λειτουργίας του ΧΥΤΑ τον Δεκέμβριο του 2005!

1. απόφαση η οποία λαμβάνει ελάχιστα υπόψη την προστασία του περιβάλλοντος και η οποία λήφθηκε βάσει μεροληπτικής περιβαλλοντικής μελέτης που βρίθει λαθών και αντιφάσεων, ορισμένα από τα οποία επισημάναμε.

Το πρόβλημα των αποβλήτων είναι πραγματικό σε όλη την ελληνική επικράτεια.

Οι προσπάθειες επίλυσης του προβλήματος με τη δημιουργία ΧΥΤΑ των οποίων η εσπευσμένη εγκατάσταση πραγματοποιείται διά της βίας απλώς μεταθέτει το πρόβλημα.

Υπάρχει σοβαρός περιβαλλοντικός κίνδυνος και δεν κατανοούμε το γεγονός ότι η ΕΕ, αφενός, χρηματοδοτεί ένα τέτοιο έργο και, αφετέρου, καταδικάζει την Ελλάδα για κακή διαχείριση των υδάτων της (υπόθεση C-264/07, Επιτροπή κατά Ελλάδας).

Ζητούμε τη διακοπή των έργων και την εκπόνηση ανεξάρτητης αντιπραγματογνωμοσύνης.

Η επιτρoπή αγώνα του Καρβουναρίου

προσθέστε το άρθρο σε μηχανές social bookmarking

(0)