|
 ΗΜΕΡΙΔΑ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ S.O.S. / ΕΝΩΣΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣΣΑΒΒΑΤΟ 21-03-2010
Πηγή: http://oikomargarita.blogspot.com/
ΕΙΣΗΓΗΣΗ
Η κατάσταση στον ποταμό Ασωπό:
Το χρονικό ενός οικολογικού εγκλήματος
ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗ
ΕΙΔΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ
«Όλοι έχουμε χρέος και υποχρέωση να επαναφέρουμε το χαμόγελο στην ευρύτερη περιοχή του Ασωπού, τα παιδιά να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και σε ακίνδυνα τρόφιμα. Το κόστος της απορρύπανσης, υπό την εποπτεία και με τον συντονισμό της πολιτείας, θα αναλάβουν αυτοί που προκάλεσαν και εξακολουθούν να προκαλούν τη ρύπανση και δραστηριοποιούνται στην περιοχή».
Έτσι άρχισε την ομιλία της η Υπουργός ΠΕΚΑ στα Οινόφυτα, στις 8 Φεβρουαρίου 2010 όταν παρουσίασε ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τη διαχείριση του περιβαλλοντικού κινδύνου της περιοχής του Ασωπού.
Η Πολιτεία, μετά από την ασυγχώρητη
αδιαφορία που επέδειξε τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα από το 2007,
όταν για πρώτη φορά ανιχνεύθηκε εξασθενές χρώμιο στο πόσιμο νερό και
στα υπόγεια νερά, αναγνώρισε επιτέλους το οξύ και σύνθετο πρόβλημα της
ρύπανσης που έχει πλήξει την ευρύτερη περιοχή του Ασωπού, ακόμη και του
υδροφόρου ορίζοντα από εξασθενές χρώμιο, άλλα βαρέα μέταλλα και
οργανικές ενώσεις, η οποία δυστυχώς επεκτάθηκε και επιδεινώθηκε. Και
αυτό μετά από πολύχρονους αγώνες της κοινωνίας των πολιτών και κάποιων
μικρών ομάδων που αφιέρωσαν το χρόνο τους σε ποικίλες δράσεις.
Έτσι, η «τραγωδία» του Ασωπού, όπως ονομάστηκε και δικαίως, αναδείχθηκε
σαν μείζον περιβαλλοντικό ζήτημα παράλληλα με αυτό της αποκατάστασης
της τεράστιας περιβαλλοντικής ζημιάς, ένα θέμα που είναι ιδιαίτερα
σύνθετο και έχει πολλές και διαφορετικές πτυχές.
Το πρόβλημα επεισοδίων εκτεταμένης ρύπανσης με βαρέα μέταλλα και
τοξικές χημικές ουσίες, από την ανεξέλεγκτη διαχείριση τοξικών
επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων έχει παρουσιασθεί, εκτός από την
Ελλάδα και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως στην Γαλλία, στην Ιταλία,
Ιρλανδία, κλπ., αναγνωρίζεται δε ως ένα σοβαρότατο υπαρκτό ζήτημα που
πρέπει να αντιμετωπισθεί ως Ευρωπαϊκό Πρόβλημα, που χρειάζεται άμεση
αντιμετώπιση.
Από τη μία πλευρά προτεραιότητα αποτελεί η αποτελεσματική διαχείριση
του περιβαλλοντικού κινδύνου με σκοπό τη διασφάλιση της δημόσιας υγείας
και η εξασφάλιση άμεσης πρόσβασης σε καθαρό νερό, από την άλλη η
αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, όπου για πρώτη φορά θα
εφαρμοσθεί και η νομοθεσία για την περιβαλλοντική ευθύνη, σύμφωνα με
την οποία ο ρυπαίνων υποχρεούται να πληρώσει το κόστος των μέτρων
πρόληψης και αποκατάστασης της περιβαλλοντικής ζημιάς.
Και ας μη ξεχνάμε: Ο Ασωπός ήταν ο θεός των ποταμών, λατρευόταν για τα
καθαρά του νερά και θεωρούνταν πατέρας των λαών που ζούσαν στις όχθες
του. Ο Ασωπός είναι ο θεός του Καθαρού Νερού, αν χαθεί, μαζί του θα
χαθεί και η ελπίδα για τον άνθρωπο. Η Θεσπία, μία από τις κόρες του,
ανήμπορη πια, μας παρότρυνε να συγκαλέσουμε συνάντηση με τις αδελφές
της και με τους κατοίκους των πόλεων που αναπτύχθηκαν γύρω από τον
ποταμό, για τη σωτηρία του.
Κύρια προϋπόθεση αποτελεί η θέσπιση ξεκάθαρων κανόνων, κατευθύνσεων και
διαδικασιών, βάσει των οποίων θα ελέγχονται οι πηγές ρύπανσης και θα
υποχρεωθεί να λειτουργήσει η βιομηχανία. Ο σαφής καθορισμός
αρμοδιοτήτων μεταξύ υπηρεσιών και η συνεχής ενημέρωση των πολιτών και
όλων των εμπλεκόμενων θα διευκολύνει την υλοποίηση του προγράμματος,
χωρίς να δημιουργούνται «κενά», που αφήνουν πρόσφορο έδαφος σε
πελατειακές σχέσεις με τις γνωστές συνέπειες.
Παράλληλα, ο συνεχής έλεγχος και η παρακολούθηση των πηγών ρύπανσης,
της ποιότητας των υδάτινων πόρων, της ποιότητας του εδάφους και της
ασφάλειας της τροφικής αλυσίδας στην περιοχή διασφαλίζουν την
αποτελεσματικότητα του προγράμματος.
Η Τραγωδία του Ασωπού: Το χρονικό ενός περιβαλλοντικού εγκλήματος
Στην ευρύτερη περιοχή που διατρέχει ο Ασωπός ποταμός, και που
διοικητικά ανήκει σε δύο περιφέρειες (Στερεάς Ελλάδας και Αττικής) και
επτά καποδιστριακούς δήμους: Αυλίδας (νομός Ευβοίας), Σχηματαρίου,
Τανάγρας, Οινοφύτων (νομός Βοιωτίας), Αυλώνας, Συκάμινο, Ωρωπός (νομός
Αττικής) λειτουργούν περισσότερες από 1.500 μονάδες βιομηχανικής και
βιοτεχνικής δραστηριότητας, στρατηγικών τομέων της Εθνικής Οικονομίας,
με εξαιρετικά υψηλό αντίκρισμα σε επίπεδο χώρας.
Τον Αύγουστο του 2007 η κοινή γνώμη πληροφορήθηκε ότι πρόσφατες
μετρήσεις του Γενικού Χημείου του Κράτους και άλλων διαπιστευμένων
εργαστηρίων ανίχνευσαν την παρουσία και εξασθενούς χρωμίου στον
υδροφόρο ορίζοντα της περιοχής. Το ζήτημα απασχόλησε ιδιαίτερα τα ΜΜΕ
και πλήθος άρθρων, συνεντεύξεων ειδικών και ερευνών ήρθαν στο φως.
Στις περιοχές αυτές της Νότιας Ελλάδας, βρίσκονται εγκατεστημένες και
λειτουργούν επί τριάντα περίπου χρόνια, σε ένα «άτυπο» βιομηχανικό
πάρκο, «ατάκτως ερριμένες και ως έλαχε», μεγάλες βιομηχανίες παραγωγής
τροφίμων, χωρίς χωροθέτηση, χωρίς υποδομές, χωρίς οποιονδήποτε έλεγχο
από κρατικό μηχανισμό, οι οποίες απορρίπτουν τα υγρά τους απόβλητα,
ανεπεξέργαστα όχι μόνο στον Ασωπό ποταμό, αλλά και απ’ ευθείας στον
υδροφόρο ορίζοντα. Στη ρύπανση αυτή από επικίνδυνες χημικές ουσίες
είναι εκτεθειμένοι Έλληνες και ξένοι καταναλωτές, τόσο απευθείας από το
πόσιμο νερό, που έχει κριθεί ακατάλληλο προς πόσην, όσο και από τα
παραγόμενα βιομηχανικώς τρόφιμα και αγροτοκτηνοτροφικά προϊόντα που
διακινούνται στην ντόπια και διεθνή αγορά. Η έκθεση στην επίδραση των
«επικίνδυνων χημικών ουσιών» προκύπτει απ’ το γεγονός ότι τεκμηριωμένα
βρέθηκε, ο ενιαίος για όλες τις γεωγραφικές περιοχές υπόγειος υδροφόρος
ορίζοντας ρυπασμένος από «βαριάς ρύπανσης βιομηχανικά απόβλητα».
Όπως σας έχουμε ήδη αναφέρει τα νερά αυτού του υπόγειου υδροφόρου
ορίζοντα αποτελούν πηγή υδροδότησης των τόπων αυτών και έχουν πολλαπλές
αντλήσεις χρήσεως στις περιοχές: άντληση για πόσιμο μέσω των δημοτικών
δικτύων ύδρευσης, άντληση για ποτιστικό νερό καλλιεργειών στα τοπικά
χωράφια (μονοκαλλιέργεια καρότου – πατάτας –κρεμμυδιού), άντληση για
κτηνοτροφική χρήση και πτηνοτροφεία, άντληση για χρήση σαν κύρια
υδροδότηση παραγωγής τροφίμων και αναψυκτικών. Οι γεωτρήσεις, οι
αντλήσεις και η χρήσεις ύδατος σε κάθε μια αυθαίρετη και ανεξέλεγκτη
γεώτρηση γίνεται κατά βούληση και πάντα με βάση τις ανάγκες του
χρήστη-ιδιοκτήτη της.
Το σημαντικό και παρήγορο είναι ότι επιβλήθηκαν ασφαλιστικά μέτρα στον
Δήμο Οινοφύτων για την υδροδότηση του Δηλεσίου με νερό που περιέχει
εξασθενές χρώμιο [Cr(VI)] και έτσι τώρα ο Δήμος Οινοφύτων, στον οποίον
υπάγεται το Δήλεσι, θα πρέπει να προμηθεύει καθημερινά με υδροφόρες
ασφαλές νερό συνολικής ποσότητας 1.200 κυβικών μέτρων στους 6.000
κατοίκους της περιοχής μέχρι να ξεκινήσει η λειτουργία νέου υδροδοτικού
δικτύου. Τούτο έγινε μετά από μια απόφαση – σταθμός του Πρωτοδικείου
Θηβών το οποίο αποφάσισε ότι το συγκεκριμένο νερό είναι μη ασφαλές για
οικιακή χρήση και ως εκ τούτου υποχρεώνει τον Δήμο Οινοφύτων να
προμηθεύει ασφαλές νερό στους κατοίκους. Το σκεπτικό της απόφασης αυτής
είναι αποκαλυπτικό και αναφέρει ότι «πιθανολογείται ότι η παρουσία
Cr(VI) στο πόσιμο νερό σε τόσο υψηλές τιμές συνδέεται με (ενδεχομένως
μη αναστρέψιμες) βλάβες του ανθρώπινου οργανισμού, όπως στομαχικές
διαταραχές, παθήσεις των νεφρών και του ήπατος, ενώ από πολλές
επιστημονικές έρευνες πιθανολογείται αυξημένος κίνδυνος καρκίνου μετά
από έκθεση σε Cr(VI) μέσω της εισπνοής ή της καταπόσεως». Έτσι, ο Δήμος
Οινοφύτων υποχρεώνεται από το Πρωτοδικείο Θηβών να εγκαταστήσει επαρκή
αριθμό δεξαμενών ώστε σε κάθε κάτοικο να προμηθεύονται 200 λίτρα νερού
ημερησίως.
Σημειώνεται ότι το Πρωτοδικείο Θηβών δέχτηκε θέση της Ένωσης Ελλήνων
Χημικών (ΕΕΧ) σύμφωνα με την οποία το πόσιμο νερό μπορεί να έχει Cr(VI)
μέχρι 0,2 μg/l και όχι περισσότερο.
Η σημαντική αυτή απόφαση ανοίγει το δρόμο και για τις υπόλοιπες
περιοχές που αντιμετωπίζουν πρόβλημα με Cr(VI) όπως τα Βάγια, η Θήβα, η
Αυλίδα, το Σχηματάρι, ο Ωρωπός και τα Οινόφυτα! Ανεξάρτητα από τη
γεωγραφία της απόφασης, το Μονομελές Πρωτοδικείο της Θήβας επιβεβαίωσε
δικαστικά ότι το νερό που περιέχει Cr(VI) σε οποιαδήποτε συγκέντρωση
είναι επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Βεβαίως υπό την πίεση των γεγονότων και του πλήθους των δημοσιευμάτων
που είδαν το φως κατά την περίοδο Αύγουστος – Νοέμβριος 2007 ο Υπουργός
ΠΕΧΩΔΕ έδωσε εντολή στην Ειδική Υπηρεσία Επιθεωρητών Περιβάλλοντος
(ΕΥΕΠ) να ξεκινήσουν εντατικοί έλεγχοι.
Κατά την φάση αυτή ο Γενικός Επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης ανέλαβε τον
συντονισμό έρευνας σχετικά με το θέμα και στη βάση των ελέγχων που
είχαν διεξαχθεί, αλλά και άλλων στοιχείων συνέταξε Έκθεση (αρχές 2008),
όπου αναδεικνύεται το πρόβλημα της ρύπανσης του υπεδάφους και του
υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα της εν λόγω περιοχής από την επικίνδυνη
ουσία του εξασθενούς χρωμίου [Cr(VI)], το οποίο ανιχνεύθηκε σε πολύ
υψηλές συγκεντρώσεις και σε απορροφητικούς βόθρους ορισμένων
βιομηχανιών, οι οποίες χρησιμοποιούσαν Χρώμιο ή ενώσεις Χρωμίου στην
παραγωγική τους διαδικασία και προέβαιναν σε υπεδάφια διάθεση των
αποβλήτων τους. Επισημάνθηκε επίσης ότι πρόκειται για την εμφάνιση ενός
ιδιαίτερα ανησυχητικού προβλήματος ρύπανσης του περιβάλλοντος και, κατ΄
επέκταση, για την δημιουργία κινδύνων στη δημόσια υγεία, λόγω μη
εφαρμογής της ισχύουσας περιβαλλοντικής νομοθεσίας και των σχετικών
Κοινοτικών Οδηγιών και τούτο οφείλεται στην «αβελτηρία της Διοίκησης,
καθώς και στην έλλειψη άμεσης συνεργασίας μεταξύ συναρμοδίων Υπηρεσιών,
σε συνδυασμό με την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα ορισμένων
επιχειρηματιών». Αναφέρθηκε επίσης ότι «δεδομένης της ατελούς ή και
προβληματικής εφαρμογής της νομοθεσίας για τα επικίνδυνα απόβλητα,
είναι πιθανό να έχουμε οδηγηθεί σε ανάλογες δυσμενείς καταστάσεις και
σε άλλες περιοχές της χώρας, στις οποίες δραστηριοποιούνται βιομηχανίες
που παράγουν επικίνδυνα και τοξικά απόβλητα».
Οι διαπιστώσεις του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης βασίστηκαν
στο γεγονός ότι στις μονάδες που ελέγχθηκαν επετράπη να λειτουργήσουν,
χωρίς την εφαρμογή των διατάξεων της Κ.Υ.Α. 26857/553/88, αλλά και με
ατελή εφαρμογή των διατάξεων της Υ.Δ. Ε1β/221/65, γεγονός που σημαίνει,
μεταξύ άλλων, ότι δεν έγινε προκαταρκτική έρευνα, που να περιλαμβάνει
μελέτη των υδρογεωλογικών συνθηκών της αντίστοιχης ζώνης και της
διϋλιστικής ικανότητας του εδάφους και του υπεδάφους, τα αποτελέσματα
της οποίας πιθανώς θα απέτρεπαν τη χορήγηση στις βιομηχανίες του
δικαιώματος υπεδάφιας διάθεσης των αποβλήτων τους, εφόσον ήθελε
διαπιστωθεί ότι αυτή ήταν ενδεχόμενο να προκαλέσει υποβάθμιση των
υπογείων νερών. Δεν διασφαλίστηκαν επίσης η δυνατότητα εποπτείας της
ποιότητας των υπογείων νερών, η τήρηση των τεχνικών προφυλάξεων και δεν
επιβλήθηκαν σειρά πρόσθετων όρων και διασφαλίσεων.
Διαπιστώθηκε παράλληλα ότι δεν υποβλήθηκαν προς έγκριση Μελέτες
Επεξεργασίας και διάθεσης των βιομηχανικών αποβλήτων και δεν εκδόθηκαν
οι σχετικές Άδειες Διάθεσης των αποβλήτων.
Στη βάση των παραπάνω ο ΓΕΔΔ κάλεσε όλες τις εμπλεκόμνες υπηρεσίες να
λάβουν άμεσα σειρά συγκεκριμένων μέτρων προς αποσασφήνιση του
καθεστώτος αδειοδότησης και του νομοθετικού πλαισίου περί επικίνδυνων
αποβλήτων, προς επανεξέταση των περιβαλλοντικών όρων, κλπ., με σκοπό
την αντιμετώπιση του προβλήματος, ενώ ταυτόχρονα αναζητήθηκαν και
πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες για τις υπηρεσίες που εξέδωσαν, τόσο
Άδειες Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων (Α.Ε.Π.Ο.) εταιρειών που διαθέτουν
υπεδαφίως επικίνδυνα απόβλητα, όσο και Άδειες Λειτουργίας εταιρειών,
χωρίς να έχει εκδοθεί προηγουμένως Άδεια Διάθεσης των
λυμάτων-βιομηχανικών τους αποβλήτων, με αποτέλεσμα την πιθανή
επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Παράλληλα αναζητήθηκαν ευθύνες για τους
εμπλεκόμενους υπαλλήλους και τις εμπλεκόμενες εταιρείες.
Ένα χρόνο μετά φαίνεται να συμβαίνει το εξής οξύμωρο: οι δειγματοληψίες
που πραγματοποιούνται στις εκβολές του Ασωπού δεν «δείχνουν» εξασθενές
χρώμιο στα νερά του ποταμού, ενώ ανιχνεύονται βαρέα μέταλλα και
εξασθενές χρώμιο στον υδροφόρο ορίζοντα. Επομένως, είναι ασφαλές να
συμπεράνουμε ότι τα επικίνδυνα απόβλητα ρίχνονται απευθείας στον
υδροφόρο ορίζοντα, δηλ. μέσω γεωτρήσεων στο υπέδαφος, αν και σταμάτησε
η φανερή ρύπανση στην κοίτη ποταμού.
Ερμηνεία του φαινομένου αυτού δίδεται από τη μελέτη που παρήγγειλε το
ΥΠΕΧΩΔΕ στο ΙΓΜΕ τον Σεπτέμβριο του 2007 και παραδόθηκε στην Κεντρική
Υπηρεσία Υδάτων στα τέλη Φεβρουαρίου 2008, η οποία αφορούσαν ολόκληρο
το φάσμα των ρύπων.
Το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ) κατηγόρησε – εκείνη την εποχή –
το Υπουργείο για αδιαφορία, υποστηρίζοντας ότι δεν έχει δρομολογήσει
αποτελεσματικά μέτρα και δεν έχει υποστηρίξει τις «αδύναμες» υπηρεσίες
ελέγχου της περιφέρειας με μηχανικούς. Επιστήμονες του Ινστιτούτου
Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ) από την πλευρά τους
υποστήριξαν ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ αποκρύπτει τα αποτελέσματα πρόσφατων
μετρήσεων, καθώς αποδεικνύουν ότι η ρύπανση της λεκάνης του Ασωπού
είναι μεγαλύτερη από ότι είχε έως σήμερα εκτιμηθεί (22-11-08). Σύμφωνα
με το ΤΕΕ, το ΥΠΕΧΩΔΕ αγνόησε ακόμη και τις προτάσεις που κατέθεσε ο
επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης κ. Λέανδρος Ρακιτζής για τον Ασωπό.
Η ρύπανση συνίσταται στην παρουσία ολικού χρωμίου (αλλά ταυτόχρονα)
εξασθενούς χρωμίου 92%-93% της περιεκτικότητας σε ολικό χρώμιο,
νιτρικά, δισθενή μόλυβδο και χλωροϊόντα, πέρα και πάνω από τις
παραμετρικές τιμές που προβλέπει η κοινοτική νομοθεσία για την ποιότητα
νερού ανθρώπινης κατανάλωσης (οδηγία 98/83/ΕΚ ΚΥΑ Υ2/2600/2001 ΦΕΚ 892
Β 11-7-01)
Τα αποτελέσματα των μέχρι σήμερα περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων, ως προς
τη διερεύνηση πιθανών πηγών ρύπανσης, καταδεικνύουν την αυθαίρετη και
ανεξέλεγκτη λειτουργία πολλών βιομηχανιών επεξεργασίας μεταλλικών
επιφανειών με τεχνολογία «χρωμάτωσης» και χρήση χρωμικού οξέως
(εξασθενές χρώμιο) καθώς και πλειάδα βιομηχανικών μονάδων
φινιριστηρίων-βαφείων υφασμάτων, χυτηρίων δευτερογενούς
χύτευσης-εξέλασης αλουμινίου, χαλκού, σιδήρου βυρσοδεψείων κλπ.,
δεδομένου ότι ποτέ ένα βαρύ μέταλλο δεν εμφανίζεται μόνο του. Ο
«πιθανός κίνδυνος» για την δημόσια υγεία τεκμηριώνεται από την παρουσία
βαρέων μετάλλων, όπου η συνεργιστική παρουσία τους συμπληρώνει και
ενισχύει τον τοξικό τους ρόλο.
Βεβαίως η ρύπανση της ευρύτερης περιοχής και κυρίως των υδάτων και η
διασύνδεση με τις υπαρκτές πηγές προέλευσης τέτοιας ρύπανσης είναι θέμα
που άπτεται γενικότερα της ελλειμματικής εφαρμογής της περιβαλλοντικής
πολιτικής στη χώρα μας και της μη τήρησης των περιβαλλοντικών όρων που
εκδίδονται στη βάση των σχετικών οδηγιών (91/689/ΕΟΚ και του ελληνικού
νόμου Η.Π. 13588/725/ΦΕΚ Β 383 28-3-2006), που εντείνεται με τις
παράνομες πρακτικές απόρριψης και διαχείρισης των ειδικών-επικινδύνων
αποβλήτων.
Οι αγώνες της Τοπικής Κοινωνίας και ειδικότερα του Ινστιτούτου Τοπικής
Αειφόρου Ανάπτυξης (ΙΤΑΠ) και της Ομοσπονδίας Συλλόγων Κατοίκων Ωρωπού,
εντάθηκαν κατά την περίοδο αυτή και πολλές κινητοποιήσεις είδαν το φως
της δημοσιότητας, ενώ παράλληλα έγιναν σημαντικές ενέργειες, τόσο προς
το Συμβούλιο Επικρατείας, όσο και τις Τοπικές Εισαγγελικές Αρχές και τα
συναρμόδια Υπουργεία. Το ΙΤΑΠ μάλιστα σε συνεργασία με του Οικολόγους
Πράσινους της Ευρωβουλής έφερεαν το θέμα σε συζήτηση στο Ευρωπαϊκό
Κοινοβούλιο.
ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΟΝ ΑΣΩΠΟ
Το Ολοκληρωμένο Πρόγραμμα για τη διαχείριση της περιβαλλοντικής κρίσης
στον Ασωπό που προωθεί το ΥΠΕΚΑ ανταποκρίνεται σε πάγια αιτήματα της
Τοπικής Κοινωνίας στην περιοχή, καθώς και της βιομηχανίας και
διαμορφώθηκε μετά από στενή, συστηματική συνεργασία με όλους τους
εμπλεκόμενους φορείς.
Συμπεριλαμβάνει σειρά μέτρων, που έχουν άμεσα, μεσοπρόθεσμα και
μακροπρόθεσμα αποτελέσματα και αφορά στο σύνολο της λεκάνης απορροής
του ποταμού Ασωπού. Εξυπηρετεί τους παρακάτω βασικούς στρατηγικούς
στόχους:
• Διασφάλιση της δημόσιας υγείας
• Περιορισμός και εξάλειψη της ρύπανσης
• Χωρική οργάνωση της άτυπης, έως σήμερα, βιομηχανικής περιοχής Οινοφύτων – Σχηματαρίου
• Διασφάλιση της εφαρμογής των μέτρων .
Α. ΜΕΤΡΑ ΠΡΩΤΗΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ
1. Διασφάλιση της δημόσιας υγείας
Άμεση πρόσβαση του τοπικού πληθυσμού και των εργαζόμενων σε καθαρό
πόσιμο νερό (μέσω όλων των δημοτικών δικτύων διανομής των ΟΤΑ, μέσω
ΕΥΔΑΠ)
• Διερευνάται η κατασκευή, σε συνεργασία με την ΕΥΔΑΠ, Κεντρικού
Διυλιστηρίου Παροχής Νερού, εγκατεστημένο στην περιοχή της Υλίκης
λίμνης και συνδεδεμένο επιπρόσθετα και εφεδρικά, με τον αγωγό
αδιύλιστου του Μόρνου, ικανό να υδροδοτήσει, με 3 κλάδους διανομής, τη
Θήβα και τα χωριά της, την Τανάγρα, το Σχηματάρι, τα Οινόφυτα και τον
Ωρωπό και τα χωριά του, καθώς και την Αυλίδα, την Χαλκίδα και την
κεντρική Εύβοια, με την εξασφάλιση των αναγκαίων κονδυλίων.
Διακρίβωση της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού από κρατικό φορέα και λήψη μέτρων πρόληψης
• Ήδη διενεργείται προκαταρκτική επιδημιολογική έρευνα, υπό την
εποπτεία του αρμόδιου Υπουργείου Υγείας που θα αναδείξει βασικά
στοιχεία για τις επιπτώσεις της ρύπανσης στην υγεία των κατοίκων και
των εργαζομένων και θα ακολουθήσει αντίστοιχη έρευνα και για τις
επιπτώσεις της ρύπανσης στην τροφική αλυσίδα.
2. Περιορισμός και εξάλειψη της ρύπανσης
• Στόχος είναι ο εκσυγχρονισμός της Υγειονομικής Διάταξης Ε1β/221 του
1965 με βάση την οποία είχαν αδειοδοτηθεί και οι βιομηχανίες της
περιοχής όσον αφορά στη διάθεση των υγρών τους αποβλήτων στον Ασωπό,
υπό το φως των νεώτερων δεδομένων που απορρέουν και από τη σύγχρονη
περιβαλλοντική νομοθεσία.
• Καταργείται η αναχρονιστική Κοινή Υπουργική Απόφαση Γ1/1806 του 1969
«Περί προγραμματισμού χρήσεων υδάτων ποταμού Ασωπού κ.λ.π.», που
καθιερώνει τον Ασωπό ως αποδέκτη επεξεργασμένων βιομηχανικών αποβλήτων.
Μεταβατικά και έως ότου κατασκευασθεί Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας
Αποβλήτων, με την οποία θα συνδεθούν όλες οι βιομηχανικές και άλλες
μονάδες, μέσω κατάλληλων δικτύων, θα θεσπιστούν αυστηρά όρια ποιότητας
των αποβλήτων προς τον αποδέκτη, ( τα όρια επεξεργάζεται ομάδα υπό την
επίβλεψη του Ειδικού Γραμματέα Νερών, κ. Ανδρεαδάκη). Με αυτό τον τρόπο
ουσιαστικά καταργείται η Κοινή Νομαρχιακή Απόφαση των Νομαρχών Αν.
Αττικής, Βοιωτίας και Φθιώτιδας 19640 του 1979 με την οποία ο Ασωπός
ορίζεται αγωγός διάθεση των βιομηχανικών αποβλήτων στον Ευβοϊκό.
• Καλείται κάθε βιομηχανία – που παράγει επικίνδυνα απόβλητα και
υπάγεται στις ρυθμίσεις της ΚΥΑ 13588/725/2006 σχετικά με έκδοση άδειας
διάθεσης επικινδύνων αποβλήτων, να υποβάλλει άμεσα σχετικό φάκελο.
• Αναθεωρούνται, εντός του 2010, όλες οι ΑΕΠΟ των βιομηχανιών της
ευρύτερης περιοχής του Ασωπού, σύμφωνα με τις βέλτιστες διαθέσιμες
τεχνικές.
• Καλείται η βιομηχανία να δηλώνει ετησίως τυχόν παραγωγή επικινδύνων
αποβλήτων, στα εργοστάσια και τις επιχειρήσεις, ενώ ελέγχεται παράλληλα
η ανεξέλεγκτη – παράνομη – διακίνηση επικίνδυνων αποβλήτων.
Συμπεριλαμβάνονται στους ελέγχους των Επιθεωρητών Περιβάλλοντος και οι
εκθέσεις παραγωγού αποβλήτων από εταιρίες με ρυπαντικό δυναμικό, ώστε
να διαφαίνεται εάν αποκρύβονται ποσότητες αποβλήτων οι οποίες πολύ
πιθανόν να μην υφίστανται κατάλληλη διαχείριση.
• Συνεχίζονται οι αυστηροί έλεγχοι των βιομηχανικών δραστηριοτήτων από
Επιθεωρητές Περιβάλλοντος της ΕΥΕΠ, ενισχυμένα με Επιθεωρητές Εργασίας
και Υγείας.
• Προωθείται η οριστικοποίηση της προμελέτης για τη κατασκευή Κεντρικής
Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων, που εκπόνησε το ΕΜΠ (μελέτη Λοϊζίδου),
η οποία τίθεται σε διαβούλευση (17-02-10) με τους εκπροσώπους των ΟΤΑ
και της Τοπικής Κοινωνίας, τόσο για την οριστικοποίηση της χωροθέτησής
της, όσο και ως προς άλλες παραμέτρους και θα ακολουθήσει οριστική
μελέτη και δημοπράτηση της κατασκευής της Κεντρικής Μονάδας και των
δικτύων σύνδεσης των βιομηχανιών με αυτή.
• Αναθεωρούνται οι όροι αδειοδότησης (περιβαλλοντικοί όροι), κατά
προτεραιότητα σε βιομηχανικές δραστηριότητες των οποίων έχουν λήξει οι
περιβαλλοντικοί όροι και κυρίως στις μεταλλοβιομηχανίες, στην
εξορυκτική βιομηχανία, στις βιομηχανίες εμπλουτισμού μεταλλευμάτων,
στις βιομηχανίες που έχουν τμήματα επιφανειακής επεξεργασίας μετάλλων,
κλπ., στη βάση της εφαρμογής νεότερων κοινοτικών οδηγιών, με εστίαση τα
επικίνδυνα απόβλητα.
• Θεσπίζεται αξιόπιστη μεθοδολογία για τον καταλογισμό του ύψους των
επιβαλλόμενων προστίμων που θα ισχύει για όλες τις αρμόδιες ελεγκτικές
υπηρεσίες. Θα λαμβάνει υπόψη την προσβολή του περιβάλλοντος, σύμφωνα με
το άρθρο 30 του Ν. 1650/86 και ειδικότερα τη σοβαρότητα της παράβασης,
τη συχνότητα, την υποτροπή, το ύψος υπέρβασης των ορίων εκπομπής, κλπ.,
ανάλογα με την παραγωγική διαδικασία κάθε δραστηριότητας.
• Εξασφαλίζεται η ισονομία, δηλαδή ο έλεγχος όλων των δραστηριοτήτων με
τα ίδια κριτήρια και τις ίδιες διατάξεις, καθώς και η ισότιμη
μεταχείριση όλων των ελεγχόμενων.
• Εξασφαλίζεται η διαφάνεια και η ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τα
αποτελέσματα των ελέγχων και της εφαρμογής του προγράμματος.
Β. ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ (ΧΡΟΝΙΚΑ)
3. Χωρική οργάνωση της άτυπης, έως σήμερα, βιομηχανικής περιοχής
Οινοφύτων – Σχηματαρίου και η ανάδειξη και προστασία του Ασωπού ποταμού.
Οργανώνεται και εξυγιαίνεται η άναρχη βιομηχανική περιοχή Οινοφύτων,
σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Ειδικού Χωροταξικού Σχεδίου για την
Βιομηχανία, (περίπου 39.000 στρεμμάτων, όπου με την χαοτική χωροθέτηση
και ρυμοτομία, αχρηστεύονται εγκλωβισμένα 19000 στρέμματα, χωρίς
πρόσβαση σε δρόμο και χωρίς ζήτηση), μέσω διαχειριστικών σχεδίων
χρήσεων γης (ΖΟΕ) ή/και Γενικών Πολεοδομικών Σχεδίων και καθορισμού
ΒΙΟΠΑ-ΒΙΠΕ (γίνεται επεξεργασία από ομάδα υπό τον συντονισμό της Γ.Γ.
Χωροταξίας και Ανάπλασης Αστικών Περιοχών).
Καθορίζονται Ζώνες Προστασίας του Ασωπού ποταμού σε όλη τη λεκάνη
απορροής (Π.Δ/γμα) – γίνεται ήδη επεξεργασία από ομάδα υπό τον
συντονισμό της Ε..Γ. Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Σύνθημά
μας: «ο Ασωπός ξαναγίνεται ποτάμι».
Οριοθετείται ο Ασωπός ποταμός: χαρτογράφηση και οριοθέτηση τμημάτων του
ποταμού Ασωπού με σκοπό την ανάδειξη και προστασία του, μέσω και μέτρων
καθαρισμού του ποταμού, βασικών παραπόταμων αυτού και των παρόχθιων
πρανών-όχθεων με σκοπό τη διαμόρφωση αυτών. [Η νέκρωση του Ασωπού
οφείλεται στο μεγάλο οργανικό φορτίο (υψηλό BOD και COD) το οποίο
ουσιαστικά καταναλώνει όλο το ελεύθερο οξυγόνο σκοτώνοντας κάθε μορφή
ζωής].
Καθαρίζεται ο Ασωπός, [πρέπει να αξιολογηθεί η πιθανότητα αποκατάστασης
του πυθμένα αφού λογικά υπάρχουν μεγάλες ποσότητες επιβαρυμένων
ιζημάτων τα οποία θα επιβαρύνουν το νερό και θα είναι δύσκολη η
ανάκαμψη ζωής ακόμα και αν όλο το νερό που διατίθεται στον Ασωπό είναι
καθαρό].
Αποκαθίστανται – σταδιακά – οι εκτάσεις που έχουν ρυπανθεί: σταδιακή
αποκατάσταση της περιβαλλοντικής ζημιάς, πρώτα των επιφανειακών υδάτων
και του εδάφους, κύρια πλησίον περιοχών κατοικίας και αγροτικής γης και
διερεύνηση των δυνατοτήτων σταδιακής αποκατάστασης και των ρυπασμένων
υπόγειων υδάτων με απομάκρυνση των πηγών – εστιών – ρύπανσης. Δεδομένου
ότι το πρόβλημα καταρχήν αφορά όλο τον υδροφόρο ορίζοντα στην περιοχή
του Ασωπού, η πρώτη δράση που πρέπει να γίνει για την αποκατάσταση του
Ασωπού είναι να γίνει ορθή αξιολόγηση της κατάστασης του υδροφόρου
ορίζοντα, με ανάπτυξη δικτύου γεωτρήσεων παρακολούθησης σε διάφορα
βάθη, έτσι ώστε να εντοπισθούν οι πηγές ρύπανσης (θαμμένα απόβλητα,
απορροφητικοί βόθροι ή γεωτρήσεις για διάθεση επικίνδυνων ουσιών,
κλπ.). Ειδικότερα η διερεύνηση θα περιλαμβάνει:
• εκτίμηση της έκτασης της ρυπασμένης περιοχής,
• προσδιορισμό των επί μέρους ρύπων, της προέλευσής τους και της συνεργιστικής τους δράσης
• προτάσεις για τη σταδιακή απορρύπανση της περιοχής.
4. Διασφάλιση της εφαρμογής των μέτρων .
Θεσμική κατοχύρωση των μέτρων και οργανωτικού σχήματος που θα
διασφαλίζει τη λήψη αποφάσεων, την παρακολούθηση και τον συντονισμό των
ενεργειών και άλλων σχετικών θεμάτων:
• Συγκρότηση Γνωμοδοτικής Επιτροπής για την παρακολούθηση της
υλοποίησης της εφαρμογής των μέτρων, με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των
εμπλεκόμενων.
• Συγκρότηση Φορέα Διαχείρισης επενδύσεων και πώλησης νέων θέσεων
εγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων για την λειτουργία των προτεινόμενων
ΒΙΟΠΑ, ΒΙΠΕ με συμμετοχή της Τοπικής Κοινωνίας
Παρακολούθηση μέσω Μητρώου Βιομηχανικών δραστηριοτήτων και μέτρων
ελέγχου και παρακολούθησης της εφαρμογής του ολοκληρωμένου σχεδιασμού,
μέσω και παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων.
Επαναλειτουργία και ενδυνάμωση του Γραφείου Επιθεωρητών Περιβάλλοντος Οινοφύτων, ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟ του όλου εγχειρήματος.
Μελέτη ολοκληρωμένης διαχείρισης της υδρολογικής λεκάνης περιοχής
Οινοφύτων – Ασωπού στη βάση της εφαρμογής της οδηγίας 2000/60/ΕΚ για τα
Νερά.
Ένταξη ειδικών εκπαιδευτικών και ερευνητικών ιδρυμάτων για μελέτες στην
περιοχή και διαχείριση ειδικών καινοτόμων καθαρών τεχνολογιών
αντιρρύπανσης – ενδεχόμενη ίδρυση Τεχνολογικού Πάρκου νέων αναπτυξιακών
τομέων.
Σύνταξη και δημοσιοποίηση ετήσιας έκθεσης, από την Ειδική Γραμματεία
Επιθεώρησης Περιβάλλοντος και Ενέργειας, σχετικά με την πορεία
υλοποίησης του προγράμματος.
Η «τραγωδία» του Ασωπού είναι στο χέρι όλων μας να πάρει τέλος!
Το ΥΠΕΚΑ είναι αποφασισμένο να σταματήσει το μείζον αυτό περιβαλλοντικό
έγκλημα και να ξαναδώσει ζωή και ελπίδα στην περιοχή, παρακαταθήκη για
το μέλλον των νεότερων γενιών.
 (0) |
