Oikologio - Γιατί η Ελλάδα δεν στρέφεται στην επανάχρηση νερού;

Γιατί η Ελλάδα δεν στρέφεται στην επανάχρηση νερού;

05.05.09

του ΓΙΩΡΓΟΥ ΛΙΑΛΙΟΥ

Πηγή: ένθετο ΟΙΚΟ της Καθημερινής

Στο εξωτερικό, η επανάχρηση είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε περιοχές όπου υπάρχει φτωχό υδατικό ισοζύγιο. Η Ελλάδα, που βλέπει εδώ και χρόνια τα αποθέματα νερού της να μειώνονται, κάνει μόνο αποσπασματικές προσπάθειες. Πότε θα καταλάβουμε ότι το επαναχρησιμοποιούμενο νερό είναι η αστείρευτη πηγή του μέλλοντος;

Το καλοκαίρι του 1993, πανικόβλητη από το οξύ πρόβλημα της λειψυδρίας, η Αθηναία νοικοκυρά αναγκάστηκε για πρώτη φορά να κάνει το αδιανόητο: να ξαναχρησιμοποιήσει το νερό από το λουτρό ή το πλύσιμο των πιάτων για να γεμίσει το καζανάκι. Αυτό ήταν το πρώτο παράδειγμα επανάχρησης νερού στην Ελλάδα. Oμως, η νέα λέξη στο λεξιλόγιο των Αθηναίων γρήγορα ξεχάστηκε.

Τα χρόνια πέρασαν, αλλά δυστυχώς δεν κύλησε νερό στο αυλάκι. H Ελλάδα βλέπει τα αποθέματά της να μειώνονται. Μήπως το νερό που χρησιμοποιούμε είναι η αστείρευτη πηγή του μέλλοντος;

Η επιστήμη κάνει σημαντικά βήματα και τα τελευταία χρόνια έχει λύσει πολλά από τα προβλήματα της επανάχρησης νερού. Στο εξωτερικό είναι πλέον πολύ διαδεδομένη, με τις ΗΠΑ να αναδεικνύονται πρωταθλήτριες. Στην Ελλάδα όμως;

«Σε οικιακό επίπεδο, η επανάχρηση νερού θα απαιτούσε τη δημιουργία διπλών δικτύων: για το πόσιμο για εμάς και για το επαναχρησιμοποιημένο για πότισμα ή πλύσιμο εξωτερικών χώρων», εξηγεί στο ΟΙΚΟ ο διευθυντής του Εργαστηρίου Υγειονομικής Τεχνολογίας στο ΕΜΠ κ. Ανδρέας Ανδρεαδάκης. «Η βασική δυνατότητα που μας δίνεται πλέον άφοβα είναι η επαναχρησιμοποίηση των αστικών λυμάτων για την άρδευση καλλιεργειών και πάρκων. Σε διεθνές επίπεδο, η επανάχρηση είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε χώρες ή περιοχές όπου υπάρχει φτωχό υδατικό ισοζύγιο: στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, στο Ισραήλ, στην Κύπρο, στις χώρες της Μέσης Ανατολής».

Πολύ μικρές ποσότητες

Στην Ελλάδα, η επαναχρησιμοποίηση του νερού από τους βιολογικούς καθαρισμούς δεν είναι νέα υπόθεση, ωστόσο αφορά πολύ μικρές ποσότητες. Σύμφωνα με μελέτη του 2001, οι επεξεργασμένες εκροές των βιολογικών καθαρισμών της χώρας διατίθενται σε φυσικούς αποδέκτες και συγκεκριμένα 45% στη θάλασσα, 12% σε ποταμούς, 32% σε χειμάρρους και 7% στο έδαφος. Κοινώς, το νερό που επαναχρησιμοποιείται δεν ξεπερνά το 1%.

Η επανάχρηση, βέβαια, των αστικών λυμάτων δεν είναι ανέφελη. Τα κύρια προβλήματα είναι δύο: το τεχνικό -καθώς οι εγκαταστάσεις καθαρισμού αστικών λυμάτων, ώστε να επαναχρησιμοποιηθούν, επιβαρύνουν κατά 25-30% το κόστος της κατασκευής ενός βιολογικού καθαρισμούκαι το ψυχολογικό: o κόσμος θεωρεί ότι το νερό από τους βιολογικούς είναι βρόμικο και επικίνδυνο. «Ενας βιολογικός που καθαρίζει το νερό προς επανάχρηση θα πρέπει να δουλεύει καλά και να είναι υπό στενή επιτήρηση. Ομως, η λογική του ότι «όλα στην Ελλάδα πάνε στραβά» αποτελεί δικαιολογία. Αφού μπορούν να το κάνουν άλλες χώρες, μπορούμε και εμείς».

Θεσσαλονίκη και Χαλκίδα το κάνουν ήδη

Το γνωστότερο -και μακροβιότερο- πρόγραμμα επαναχρησιμοποίησης νερού από βιολογικούς καθαρισμούς για άρδευση υλοποιείται στη Θεσσαλονίκη. «Είμαστε και οι μόνοι στην Ελλάδα που έχουν εγκεκριμένη μελέτη περιβαλλοντικών όρων», σημειώνει ο κ. Θανάσης Σουπίλας, υπεύθυνος έρευνας της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης-Αποχέτευσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΥΑΘ).

Η υπόθεση πέρασε... από πολλά κύματα. «Η γραφειοκρατική διαδικασία είναι εξόχως αποτρεπτική. Ο βιολογικός της Θεσσαλονίκης ξεκίνησε να λειτουργεί το 1992. Τα πρώτα πιλοτικά προγράμματα επανάχρησης νερού έγιναν το 1997-1998, με τη συνεργασία του ΕΘΙΑΓΕ και της νομαρχίας: βρίσκαμε γεωργούς και ποτίζαμε δοκιμαστικά κάποιες καλλιέργειες, συνήθως ρύζι ή βαμβάκι.

Το 2002 ξεκινήσαμε τις διαδικασίες αδειοδότησης για να αρδεύσουμε μεγαλύτερες εκτάσεις, ωστόσο η γραφειοκρατική εμπλοκή κράτησε 2-3 χρόνια. Τελικά, ξεκινήσαμε το 2005 και το 2007, έπειτα από μετρήσεις σε 22 χωράφια που αρδεύτηκαν με νερό από τους βιολογικούς, το πρόγραμμα ήταν έτοιμο. Ξεκινήσαμε παράγοντας 150.000 -160.000 κυβικά την ημέρα για άρδευση καλλιεργειών στην περιοχή Χαλάστρας και Καλοχωρίου».

Σύμφωνα με τον κ. Σουπίλα, οι δικλίδες ασφαλείας είναι πολλές. «Πραγματοποιούμε συνεχείς μετρήσεις. Αν κάτι πάει στραβά, τότε τα φράγματα κλείνουν και το νερό οδηγείται στη θάλασσα».

Το νερό των βιολογικών μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την άρδευση πάρκων και κοινόχρηστων χώρων. Το πιο κοντινό στην Αθήνα παράδειγμα είναι της Χαλκίδας. «Ο βιολογικός καθαρισμός της Χαλκίδας επεξεργάζεται περίπου 12.000 κυβικά λυμάτων την ημέρα. Από αυτά εμείς επεξεργαζόμαστε τα 1.000 κυβικά/μέρα, ενώ έχουμε τη δυνατότητα να φτάσουμε στα 4.000 κυβικά», εξηγεί στο ΟΙΚΟ ο κ. Σταμάτης Κανάρης, χημικός μηχανικός στη Δημοτική Επιχείριση Υδρευσης-Αποχέτευσης Χαλκίδας.

«Ξεκινήσαμε το 1999 ποτίζοντας με επαναχρησιμοποιημένο νερό 2.000 δέντρα στη νησίδα Πασά (την Ψυττάλεια της Χαλκίδας) και το 2002 προχωρήσαμε στη δημιουργία και την άρδευση ενός περιαστικού πάρκου στην είσοδο της πόλης. Το πάρκο φυτεύτηκε με 13.000 δέντρα, κυρίως ενδημικά είδη της περιοχής τα οποία εισέρχονται στη φάση της ενηλικίωσης και δεν χρειάζονται τόσο πότισμα. Προκύπτει, λοιπόν, και πάλι το ερώτημα: Τι θα κάνουμε το νερό που καθαρίζουμε;»

Και για εμπλουτισμό του υδροφόρου ορίζοντα

Η ΔΕΥΑΘ πειραματίζεται και στη χρήση του καθαρισμένου νερού για τον εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. «Σήμερα, πραγματοποιούμε δοκιμές 4 χλμ. βόρεια του βιολογικού καθαρισμού, κοντά στον Γαλλικό ποταμό. Το καλοκαίρι διοχετεύαμε 15-20 κυβικά/ώρα σε ένα συγκεκριμένο σημείο στην επιφάνεια και αφήναμε το νερό να κατέβει μόνο του στο υπέδαφος, με το χώμα να λειτουργεί σαν ένα ακόμη φίλτρο. Οι γεωτρήσεις που έχουμε για να ελέγχουμε το αποτέλεσμα μας δίνουν πολύ καλά στοιχεία. Σκεφτόμαστε, λοιπόν, πως η τροφοδοσία των υπόγειων υδροφορέων το χειμώνα θα μπορούσε να είναι η λύση για παράκτιες περιοχές που έχουν μεγάλη εποχικότητα στην κατανάλωση νερού».

Δυνατότητες επανάχρησης νερού υπάρχουν και στη βιομηχανία. «Συνήθως, πρόκειται για νερό που καθαρίζουν οι ίδιες οι βιομηχανίες σε δικές τους εγκαταστάσεις και το χρησιμοποιούν για ψύξη των μηχανών ή για καθαρισμό κοινόχρηστων χώρων», λέει ο κ. Ανδρεαδάκης. «Ομως, και σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για επανάχρηση σε πολύ περιορισμένη κλίμακα. Εχουμε ακόμα πολύ έδαφος να καλύψουμε».

προσθέστε το άρθρο σε μηχανές social bookmarking