Μεταλλείο ουρανίου Ranger, Αυστραλία

Οι απόψεις της Ακαδημίας Αθηνών σχετικά με την εισαγωγή της πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα έχουν ήδη σχολιαστεί αρκετά. Το “Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων” επιθυμεί να προσθέσει άλλη μια διάσταση του πυρηνικού μας μέλλοντος, που δεν έχει μπει ακόμα στη ζυγαριά των “υπέρ” και των “κατά”.

Τόσο η Ακαδημία Αθηνών, όσο και οι διάφοροι …κρατικοί και παρακρατικοί που έχουν αναλάβει να “πείσουν” τους Έλληνες να δεχθούν την πιο επικίνδυνη μορφή ενέργειας στον πλανήτη, μιλούν για το “χαμηλό κόστος λειτουργίας” των πυρηνικών εργοστασίων, αποφεύγωντας επιμελώς να να αναφέρουν την πηγή του ουρανίου. Από πού θα προέρχεται το πυρηνικό καύσιμο που θα τροφοδοτεί το ολοκαίνουριο εργοστάσιό μας; Θα αγοράζουμε το ακριβό ουράνιο από την Αυστραλία ή τον Καναδά όταν έχουμε, εδώ στην Ελλάδα, αρκετό ουράνιο για να συντηρηθεί μια 20ετής λειτουργία του εργοστασίου;

Το θέμα είναι πάρα πολύ σοβαρό και είναι κάτι που η Ελληνική κοινωνία θα πρέπει να συνυπολογίσει στην εκτίμησή της για την αποδοχή ή όχι της πυρηνικής ενέργειας. Μαζί με το εργοστάσιο θα πρέπει να δεχθούμε και το μεταλλείο ή τα μεταλλεία ουρανίου, αφού αυτό θα επιβάλλει το εθνικό συμφέρον!!!

ΙΓΜΕ: ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΕΣ ΕΡΕΥΝΕΣ

Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ “τα βεβαιωμένα κοιτάσματα ουρανίου στη Βόρεια Ελλάδα επαρκούν για 20ετή αυτόνομη λειτουργία πυρηνικού αντιδραστήρα με δυνατότητα παραγωγής 1.000 MW ημερησίως” (”Ο ραδιενεργός θησαυρός της Ελλάδας”, ΤΑ ΝΕΑ 27/05/2006) .

Το μεγαλύτερο και καλύτερα μελετημένο κοίτασμα είναι αυτό στο Παρανέστι της Δράμας. Εκεί, στην περιοχή “Αρχοντοβούνι” το ΙΓΜΕ λειτούργησε στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 πιλοτικό εργοστάσιο παραγωγής κίτρινου συμπυκνώματος ουρανίου (yellowcake) - “με επιτυχία”, όπως αναφέρει σε κείμενό του ο τότε Διευθυντής του ΙΓΜΕ! Προφανώς μετά ήρθε το Τσερνομπιλ και το φιλόδοξο πρόγραμμα σταμάτησε.

Υπήρξε εργοστάσιο παραγωγής ουρανίου στην Ελλάδα, έστω και πιλοτικής κλίμακας; Επρόκειτο για εμπλουτισμό του μεταλλεύματος κι όχι για ισοτοπικό εμπλουτισμό, ο οποίος δεν είναι δυνατόν να γίνει στην Ελλάδα. Ποιός γνώριζε γι’αυτό, ποιός το αδειοδότησε, ποιός το έλεγχε; Στην τελευταία ερώτηση η απάντηση είναι μετά βεβαιότητας “κανείς”, αφού ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν υπάρχουν ούτε τώρα, πόσο μάλλον 25 χρόνια πριν…

Ακόμα πιο σημαντικό, τι απέγινε αυτό το εργοστάσιο, τι απέγιναν τα (λίγα έστω) ραδιενεργά του απόβλητα, τι μέριμνα έλαβε το ΙΓΜΕ για την αποκατάσταση της περιοχής; Σύμφωνα με το δημοσίευμα των “ΝΕΩΝ”, το νερό πάνω από το Παρανέστι είναι ιδιαίτερα φορτισμένο σε συγκεντρώσεις ραδιενεργών υλικών - μήπως, πέρα από τη φυσική ραδιενέργεια, ευθύνονται γι αυτό και οι τρύπες που άνοιξε το ΙΓΜΕ και το πιλοτικό του εργοστασιάκι;

Πρέπει να θυμίσουμε στους αναγνώστες ότι το κρατικό αυτό Ινστιτούτο δεν φημίζεται για την καλή περιβαλλοντική του συμπεριφορά, με πολύ χαρακτηριστικό παράδειγμα το μεταλλείο της Κίρκης στον Έβρο - το μετάλλευμα του οποίου επίσης περιέχει ουράνιο!

Σύμφωνα με το ΙΓΜΕ, “στην Ελλάδα υπάρχουν πάνω από 10.000 τόνοι σε δυνητικά κοιτάσματα ουρανίου“. Πού βρίσκονται αυτά; Πολλές περιοχές της Ελλάδας, ειδικά στη Μακεδονία και τα νησιά του Αιγαίου, είναι γνωστές για τη φυσική τους ραδιενέργεια και “υποψήφιες” για την ύπαρξη κοιτασμάτων. Οι έρευνες του ΙΓΜΕ για ουράνιο έχουν διακοπεί από το 2005. Θεωρητικώς τουλάχιστον. Γιατί τον Οκτώβριο του 2000, στη διάρκεια της διημερίδας του ΤΕΕ για την “Εκμετάλλευση χρυσοφόρων κοιτασμάτων στη Θράκη”, το ΙΓΜΕ με υπερηφάνεια ανακοίνωσε την ανακάλυψη ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΙΜΩΝ ποσοτήτων ουρανίου στις Σέρρες και στην περιοχή “Άσπρα Χώματα”, στο Στρατώνι της Χαλκιδικής.

Ο εντοπισμός ουρανίου στο Στρατώνι δεν πρόκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι το ουράνιο συχνά συνυπάρχει με χρυσό, χαλκό κι άργυρο. Όμως τι δουλειά είχε το ΙΓΜΕ να κάνει έρευνες για ουράνιο στα τέλη της δεκαετίας του 1990, με εντολή τίνος και για ποιό σκοπό; Στην περίπτωση του Στρατωνίου, τίθενται κι άλλα εύλογα ερωτηματικά: το Στρατώνι είναι τμήμα της “Μεταλλευτικής Ιδιοκτησίας” των Μεταλλείων Κασσάνδρας και τα αποτελέσματα της οποιασδήποτε έρευνας ανήκουν φυσικά στην ιδιοκτήτρια εταιρεία - τότε την Καναδική TVX. Δυο ενδεχόμενα υπάρχουν, και τα δυο εξίσου κακά. Αν η έρευνα έγινε με χρήματα των Ελληνων φορολογουμένων μέσα σε ιδιωτική ιδιοκτησία, τότε στην ουσία η έρευνα της εταιρείας χρηματοδοτήθηκε από τον Ελληνα πολίτη! Αν πάλι επρόκειτο για ένα ιδιωτικό project που πλήρωσε η TVX και ανέλαβε το ΙΓΜΕ, τότε από πού κι ως πού κάνει μια ιδιωτική εταιρεία έρευνες για ουράνιο , τις οποίες το ίδιο το Ελληνικό Κράτος έχει υποτίθεται σταματήσει;;;

ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΞΟΡΥΞΗ ΟΥΡΑΝΙΟΥ

Εξαιρετική πηγή πληροφοριών για όλη τη βιομηχανία και τον κύκλο ζωής του ουρανίου και των πυρηνικών καυσίμων είναι το WISE Uranium Project. Σήμερα μεταλλεία ουρανίου υπάρχουν μόνο σε 9 χώρες, με τον Καναδά και την Αυστραλία να προμηθεύουν πάνω από το 50% της παγκόσμιας παραγωγής. Πολλές ακόμα χώρες σκέφτονται να αναπτύξουν νέα ή να ξαναρχίσουν εξόρυξη από παλαιά μεταλλεία.

Η “παραδοσιακή” εξόρυξη ουρανίου είναι τεχνικά σαν μια οποιαδήποτε άλλη εξόρυξη, επιφανειακή ή υπόγεια. Μια διαφορετική τεχνολογία είναι η “επι τόπου εκχύλιση” (in-situ leaching), κατά την οποία η εκχυλιστική ουσία (συνήθως θειϊκό οξύ) εισάγεται από γεωτρήσεις στο έδαφος/κοίτασμα, ενώ επό άλλες γεωτρήσεις αντλείται διάλυμα που περιέχει ουράνιο και άλλα μέταλλα. Η ρύπανση των υπόγειων υδάτων είναι σχεδόν αναπόφευκτη.

Με τις “παραδοσιακές” μεθόδους εξόρυξης κι εμπλουτισμού, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η απόθεση των τελμάτων εμπλουτισμου που, λόγω των χαμηλών συγκεντρώσεων των κοιτασμάτων σε ουράνιο (συχνά 0,1-0,2%), είναι περίπου ίσης ποσότητας με το αρχικό μετάλλευμα… Οι κίνδυνοι από την απόθεση αυτών των τελμάτων σε λίμνες, σωρούς ή πίσω από φράγματα (επίσης “παραδοσιακοί” τρόποι απόθεσης) δίνονται σχηματικά στο παραπάνω διάγραμμα.

- Λόγω τεχνολογικών περιορισμών, κάποια ποσότητα ουρανίου δεν μπορεί να αποληφθεί και παραμένει στα τέλματα, μαζί με τα λοιπά βαρέα ραδιενεργά στοιχεία, ράδιο και θόριο. Το 85% της αρχικής ραδιενέργειας παραμένει στα τέλματα.

- Οι σωροι των τελμάτων εκπέμπουν ραδιενεργο αέριο ραδόνιο-222, που παράγεται διαρκώς από την διάσπαση του ραδίου-226, το οποίο με τη σειρά του παράγεται διαρκώς από το θόριο-230. Μετά από περίπου ένα εκατομμύριο χρόνια η ακτινοβολία του σωρού των τελμάτων μειώνεται σε επίπεδα 33 φορές υψηλότερα από τα μη ραδιενεργά εδάφη, και εκεί σταθεροποιείται. Το ραδόνιο είναι μεγάλος και μακροχρόνιος κίνδυνος γιατί συνεχίζει να εκπέμπεται και αφού κλείσουν τα μεταλλεία και τα προϊόντα της διάσπασής του προκαλούν καρκίνο του πνεύμονα.

- Τα τέλματα περιέχουν όλα τα υπόλοιπα τοξικά βαρέα μέταλλα που δεν είναι εκμεταλλεύσιμα, όπως μολυβδαίνιο, σελήνιο, βανάδιο, μόλυβδο, ψευδάργυρο, κάδμιο, αρσενικό (ανάλογα με το κοίτασμα), σε μορφή που είναι πολύ εύκολη η διασπορά τους στο περιβάλλον. Η σκόνη που παρασύρει ο αέρας από τον σωρό των τελμάτων περιέχει ράδιο, αρσενικό κ.λ.π., τα στραγγίσματα από το σωρό προς το έδαφος και τον υδροφόρο ορίζοντα επίσης περιέχουν ράδιο, αρσενικό και πάει λέγοντας. Αν το αρχικό μετάλλευμα είναι θειούχο, υπάρχει και όξινη απορροή που επιδεινώνει την κατάσταση.

- Φυσικά υπάρχουν όλοι οι κίνδυνοι από μια καταστροφική αστοχία του φράγματος που συγκρατεί τα τέλματα, λόγω διάβρωσης, πλημμύρας, σεισμού ή καταρρακτώδους βροχής. Μεγάλο τμήμα του Uranium Project είναι αφιερωμένο στην ασφάλεια των φραγμάτων μεταλλευτικών αποβλήτων (Safety of Tailings Dams). Εκεί υπάρχει και ο πληρέστερος, απ’όσο γνωρίζουμε, κατάλογος καταστροφικών αστοχιών τέτοιων φραγμάτων, από το 1960 μέχρι σήμερα (Chronology of major tailings dam failures) που πιστεύουμε ότι οι αναγνώστες μας πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ να δούν.

- Μετά την παύση της εξόρυξης πρέπει να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα ώστε ο σωρός των ραδιενεργών αποβλήτων να καλυφθεί, να σταθεροποιηθεί και να παραμείνει έτσι …για τα επόμενα 1 εκατομμυριο χρόνια!

Η ρύπανση από τα μεταλλεία ουρανίου είναι “μικρή” σε σχέση με τη ρύπανση που προκαλούν τα απόβλητα των πυρηνικών εργοστασίων, ωστόσο δεν είναι καθόλου αμελητέα δεδομένου και του μεγάλου όγκου τους. Στον Καναδά, η απόθεση των αποβλήτων των μεταλλείων γίνεται σε ατσάλινα δοχεία που τοποθετούνται σε ενισχυμένες κατασκευές από μπετόν μέσα στο έδαφος (μιλάμε για πολλές χιλιάδες τόνους…). Στις ΗΠΑ φυλάσσονται στο χώρο του μεταλλείου μέχρι να μαζευτούν αρκετά ώστε να μεταφερθούν σε ειδικό χώρο απόθεσης πυρηνικών αποβλήτων. Το ΙΓΜΕ άραγε, τι έκανε;

Σύμφωνα με το http://www.energytimes.gr/,κύκλοι του ΥΠΑΝ που ενημερώθηκαν για την έκθεση της Επιτροπής της Ακαδημίας, απάντησαν ότι «δεν τίθεται θέμα χρήσης πυρηνικής ενέργειας στην Ελλάδα». Αυτό δύσκολα γίνεται πιστευτό ως κυβερνητική θέση, δεδομένου ότι τόσον ο κ. Σουφλιάς, όσο και ο κ. Φώλιας πιο πρόσφατα, έχουν εκφραστεί υπέρ της χρήσης της.

Έχουν πολλές απαντήσεις να δώσουν στην Ελληνική κοινωνία οι φωστήρες της Επιστημονικης Επιτροπής της Ακαδημίας Αθηνών- όχι γενικόλογες, αλλά συγκεκριμένες απαντήσεις σχετικά με:

- το ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας μας και τις (εν πολλοίς ανεξερεύνητες) δυνατότητες αξιοποίησης άλλων πηγών ενέργειας.

- Την δυνατότητα ασφαλούς λειτουργίας πυρηνικού εργοστασίου στη σεισμογενή μας χώρα (που δεν έχει ούτε την τεχνογνωσία, ούτε τη νοοτροπία της Ιαπωνίας).

- την προέλευση των καυσίμων και

- Τα οικονομικά στοιχεία του εγχειρήματος. Από πολλούς στη διεθνή κοινότητα εκφράζεται ο προβληματισμός ότι το διαφημιζόμενο “χαμηλό κόστος” της πυρηνικής ενέργειας, δεν περιλαμβάνει το υψηλό κόστος της ασφαλούς και ΓΙΑ ΠΑΝΤΑ απόθεσης των πυρηνικών αποβλήτων.