Oikologio - ΈΤΣΙ ΔΙΑΒΡΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΚΤΕΣ ΜΑΣ

ΈΤΣΙ ΔΙΑΒΡΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΚΤΕΣ ΜΑΣ

04.07.08

ΈΤΣΙ ΔΙΑΒΡΩΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΚΤΕΣ ΜΑΣ: Τα μέτρα για τη διάσωσή τους αποκλειστικά στο www.kykladesnews.gr

1/7/2008

Πηγή: Kykladesnews

koufonisia2 Καταγραφή σε ψηφιακούς χάρτες, με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS), της ακτογραμμής με διαβάθμιση της επικινδυνότητας ως προς τη δράση (ρυθμός) του διαβρωτικού φαινομένου , συμπλήρωση της νομοθεσίας-κανονισμών σχετικά με θέματα χρήσεων γης και πολεοδόμησης στον παράκτιο χώρο, ειδική μέριμνα στο χωροταξικό σχεδιασμό για τις περιοχές με έντονα προβλήματα υποβάθμισης, πιέσεων και διάβρωσης στην ακτογραμμή και στο ευρύτερο παράκτιο περιβάλλον, είναι μερικά από τα αναγκαία μέτρα για να δοθεί λύση στο οξύ πρόβλημα διάβρωσης των ακτών μας. Αυτά υποστηρίζει αποκλειστικά στο http://www.kykladesnews.gr o Δρ. Στυλιανός Γ. Σκιάς, επικ. Καθηγ., Τμ. Πολιτικών Μηχανικών στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

«Η επείγουσα ανάγκη προστασίας των ακτών, ως ιδιαίτερα ευπαθών/ευάλωτων οικοσυστημάτων, υπήρξε ένα από τα βασικά ζητούμενα στη Διεθνή Διάσκεψη του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το 1992 και περιλαμβάνεται στα θέματα/προβλήματα που απασχολούν την «Agenda 21».

Από τότε αποφασίσθηκε και δρομολογήθηκε με ειδικά μέτρα και πολιτικές από υπερεθνικούς οργανισμούς (π.χ. Ευρωπαϊκή Ένωση) η Ολοκληρωμένη Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης (Integrated Coastal Zone Management - I.C.Z.M.) Σ’ αυτήν προεξέχουσα σημασία έχει η προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων, η ευημερία και ενεργή συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, και η συνέργια ανάμεσα σε πολιτικές και φορείς, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

Ταυτόχρονα η διαχείριση πρέπει να είναι, προφανώς, και βιώσιμη, που πρακτικά και ουσιαστικά σημαίνει ότι όλες οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες (δηλαδή οι συνολικά συμμετέχουσες και αντιπροσωπευόμενες με τον όρο αναπτυξιακή διαδικασία) στην ευρύτερη ζώνη όπου αλληλεπιδρούν το χερσαίο και θαλάσσιο σύστημα εκατέρωθεν της ακτογραμμής, πρέπει να διενεργούνται ταυτόχρονα και με σεβασμό στις φυσικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες (περιβαλλοντικά κριτήρια), αλλά και εξασφάλιση των προϋποθέσεων για την μακροπρόθεσμη (επόμενες γενεές) κοινωνική ευημερία του παράκτιου πληθυσμού (κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια).

Υπάρχουν διαφορετικοί, αλλά δεν είναι εφικτό να δοθούν εδώ, οι επιστημονικοί ορισμοί της Ολοκληρωμένης (συμπεριλαμβ. ο όρος βιώσιμη) Διαχείρισης της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ). Ο διπλός στόχος της όμως, που μας ενδιαφέρει να υπογραμμισθεί εδώ, είναι αφενός μεν η επίτευξη μιας αρμονικά βέλτιστης διαπλοκής των βασικών πολιτικών (οικονομικών, κοινωνικών) που έχουν επιπτώσεις στις παράκτιες περιοχές και αφετέρου η κατοχύρωση λήψης αποφάσεων που θα προκύπτουν από μια μεθοδολογία συμμετοχικού σχεδιασμού.

Η ΟΔΠΖ επομένως, αποτελεί ένα συμμετοχικό εργαλείο σχεδιασμού και πολιτικής, για την επίλυση συγκρούσεων και την αναζήτηση συνεργιών ανάμεσα στις ανθρώπινες δραστηριότητες στις παράκτιες περιοχές και τις επιπτώσεις τους στους φυσικούς πόρους και τα οικοσυστήματα, έτσι ώστε, να διασφαλίσουμε, στο μέτρο του εφικτού, ότι η ανάπτυξη (οικονομική κατά βάση) στη παράκτια ζώνη ισορροπεί, μακροπρόθεσμα, την συγκρουσιακή αλληλεπίδραση ανάμεσα στους οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και προτεραιότητες που θέτουν οι κοινωνικοί εταίροι στην περιοχή αναφοράς.

Ο σχεδιασμός επιβάλλεται να έχει μακροπρόθεσμο ορίζοντα και μετρήσιμα αποτελέσματα στις επιμέρους χρονικές φάσεις εφαρμογής του, ώστε και να προβλέψουμε όσο γίνεται πιο έγκαιρα τις μελλοντικές ανάγκες μας και τα πιθανά προβλήματα, αλλά και για να δράσουμε αποτελεσματικά και συλλογικά, διορθώνοντας στην πορεία πιθανά λάθη.

Ιεράρχηση και βασικά / αναγκαία βήματα εφαρμογής

Προκειμένου να εφαρμοστεί η ΟΔΠΖ πρέπει να ακολουθηθούν τα παρακάτω βήματα:

- Αναγνώριση των τοπικών προβλημάτων (περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών).

- Καθορισμός των στόχων που πρέπει να επιτευχθούν προκειμένου να επιλυθούν τα προβλήματα.

- Καθορισμός συγκεκριμένων σταδίων με μετρήσιμα αποτελέσματα.

- Καθορισμός συγκεκριμένων δράσεων σε τοπικό επίπεδο.

- Εξασφάλιση των μέσων που απαιτούνται προκειμένου να πραγματοποιηθούν οι δράσεις (οικονομικοί πόροι, ανθρώπινο δυναμικό, υλικοτεχνική υποδομή, κ.α.).

- Ανάπτυξη ενός συστήματος ελέγχου και αξιολόγησης.

-Οργάνωση δικτύων για την ανταλλαγή εμπειριών πάνω σε πρακτικές παράκτιας διαχείρισης και συμμετοχικού σχεδιασμού.

- Ανάπτυξη πλαισίου συμμετοχικού σχεδιασμού με την ενεργή συμμετοχή τοπικών φορέων και του κοινού.

- Οργάνωση προγραμμάτων ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του κοινού για να επιτευχθεί η απαιτούμενη κοινωνική συναίνεση και συμμετοχή.

Συμπερασματικά, η ΟΔΠΖ καλύπτει συνολικά τον κύκλο της συλλογής πληροφοριών, του σχεδιασμού, της λήψης αποφάσεων, της διαχείρισης και της εποπτείας της εφαρμογής. Προωθεί την ολοκλήρωση των περιβαλλοντικών και κοινωνικο-οικονομικών στόχων, των πολιτικών δράσεων, των νομικών μέσων και των θεσμικών μηχανισμών για την διαφύλαξη της ενότητας και της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του παράκτιου χώρου.

Το πρόβλημα της υποβάθμισης και διάβρωσης των ακτών

Γενικά, η κατάσταση στον ευρω-μεσογειακό χώρο

Οι κυριότεροι παράγοντες υποβάθμισης παράκτιων περιοχών σε παγκόσμια κλίμακα, οφείλονται σε ανθρώπινες δραστηριότητες και την δράση του φυσικού μηχανισμού της διάβρωσης (καταστροφή και μεταφορά του γεωλογικού υλικού από μια περιοχή/θέση σε άλλη, όπου αποτίθεται). Η συνεχώς και ανθρωπογενώς μεταβαλλόμενη εικόνα των παράκτιων περιοχών, μας καταδείχνει ότι η μεγάλη επιτάχυνση που παρατηρείται στο ρυθμό χρήσης του παράκτιου χώρου, οφείλεται κατά κύριο λόγο στους τομείς της αναψυχής και του τουρισμού και έχει ήδη καταστρέψει σε ποικίλο, κατά περίπτωση-περιοχή βαθμό, την ευαίσθητη ισορροπία των παράκτιων οικοσυστημάτων.

Ας σημειωθεί ότι η πυκνότητα του πληθυσμού κατά μήκος των ακτών είναι μεγαλύτερη και (συνεχίζει να αυξάνεται ταχύτερα…) από ότι στις ηπειρωτικές περιοχές. Επίσης στους παγκόσμιας εμβέλειας και με μακροχρόνιες επιπτώσεις παράγοντες υποβάθμισης των ακτών, μπορούμε να αναφέρουμε την κλιματική αλλαγή, αλλά και καθαρά ανθρωπογενείς παράγοντες όπως η αύξηση των μέσων αναψυχής και τα φθηνότερα ταξίδια που ενισχύουν τις υπάρχουσες άλλες πιέσεις και οδηγούν σε κρίση την παράκτια ζώνη.

Η γρήγορη ανάπτυξη κατά μήκος των ακτών και των χειμάρρων έχει ανατρέψει τις φυσικές διαδικασίες. Κάθε χρόνο πάνω από 100.000.000 τόνοι γης που θα κατέληγαν με φυσικές διαδικασίες σε παράκτια οικοσυστήματα, χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή παράκτιων έργων ώστε να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες της πληθυσμιακής πίεσης στις ακτές. Κατά περίπτωση δε συγκεντρώνονται στους ταμιευτήρες φραγμάτων ποταμών ή δεσμεύονται από άλλα τεχνικά έργα. Οι φυσικές περιοχές, που είναι σημεία εκτόνωσης (buffer) για τη δύναμη της θάλασσας όπως τα δέλτα και οι λιμνοθάλασσες μειώνονται ποσοτικά με ταχείς ρυθμούς οδεύοντας αναπόφευκτα προς εξαφάνιση.

Στις μεσογειακές ακτές οι προαναφερθέντες παράγοντες και οι επιμέρους πιέσεις συνδυαζόμενες με τη συνεχή συσσώρευση ρυπογόνων ουσιών μέσω της κατά μεγάλο ποσοστό ανεξέλεγκτης διάθεσης αστικών, αγροτικών και βιομηχανικών απορριμμάτων και αποβλήτων, έχουν ήδη δημιουργήσει μείζονα περιβαλλοντικά προβλήματα που σε αρκετές περιπτώσεις έχουν προκαλέσει μη αναστρέψιμες βλάβες (ή καταστροφές!) στα παράκτια οικοσυστήματα.

Έτσι έχουν καταγραφεί εκτεταμένα και έντονα φαινόμενα ευτροφισμού, παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων βαρέων μετάλλων, σημαντική οργανική και μικροβιακή ρύπανση, πετρελαιοκηλίδες, και εισαγωγές στο θαλάσσιο, κυρίως, σύστημα των ακτών, μη ιθαγενών ειδών της χλωρίδας και πανίδας.

Σύμφωνα με στοιχεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, ένα τεράστιο, σχεδόν συνεχές «τσιμεντένιο ανάχωμα/φράγμα» έχει ήδη δημιουργηθεί, από την ασφυκτική συσσώρευση σε συνεχές σχεδόν μέτωπο, άμεσα γειτνιαζόντων παράκτιων κατασκευών από σκυρόδεμα, καλύπτοντας πάνω 25.000 χλμ. από τα συνολικά 47.000 χλμ. των μεσογειακών ακτών. Όπως επίσης, στην ευρύτερη παραλιακή ζώνη καταγράφεται η παρουσία 200 ισχυρά ρυπογόνων εργοστασίων (ενέργεια, πετροχημικά, χημικά) και η έξοδος (δέλτα) 80 μεγάλων ποταμών που μεταφέρουν μεγάλα φορτία ρυπαντών όλων των κατηγοριών.

Ήδη τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού (περίπου 4 δις) και το 1/3 του αντίστοιχου της Ευρώπης, υπολογίζεται ότι ζει σε περιοχές έως και 50 χιλιόμετρα από την ακτή, με 120 εκατομμύρια ανθρώπους να ζουν σε παράκτια αστικά συγκροτήματα. Στην Ευρώπη, η πυκνότητα του πληθυσμού στις παράκτιες αστικές περιοχές εμφανίζεται, κατά μέσο όρο, 10% μεγαλύτερη από ό,τι στις αντίστοιχες της ενδοχώρας.

Η σημερινή διαμόρφωση των ακτών εκφράζει το αποτέλεσμα της δράσεις των γεωφυσικών φαινομένων και μηχανισμών στην πορεία των αιώνων της πρόσφατης γεωλογικής περιόδου. Το φαινόμενο της διάβρωσης συνδέεται άρρηκτα με το αντίστροφου μηχανισμού φαινόμενο της πρόσχωσης. Τα δύο φαινόμενα συναποτελούν έναν ενιαίο/συνεχή κύκλο αέναης λειτουργίας, με τα εξής κύρια βήματα: καταστροφή του γεω-υλικού, μεταφορά, πρόσχωση-ιζηματογένεση στη νέα θέση, διαγένεση και μετατροπή τελικά του μεταφερθέντος χαλαρού και μαλακού εδαφικού υλικού σε συμπαγείς και σκληρές γεω-μάζες και τελικά σε βραχώδεις ιζηματογενείς σχηματισμούς.

Όμως, η σταδιακά αυξανόμενη σφοδρότητα ανθρώπινων και οικονομικών δραστηριοτήτων και πιέσεων στις Ευρωπαϊκές παράκτιες περιοχές, ιδιαίτερα και κατεξοχήν τον τελευταίο αιώνα και οι συνακόλουθες κλιματικές αλλαγές (συνοπτικά: αύξηση ακραίων καιρικών φαινομένων, θερμοκρασίας και ύψους θάλασσας) που αρχίζουν ήδη να καταγράφονται με συστηματικό τρόπο, εντείνουν/επιταχύνουν ή και δημιουργούν τη διάβρωση δημιουργώντας ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα για το περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα (2005) αποτελέσματα του ευρωπαϊκού ερευνητικού προγράμματος "Εurosion" που εκπονήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ένα πέμπτο των ακτών της Ευρώπης των 25, περίπου 20.0000 χιλιόμετρα, έχει επηρεασθεί ήδη σοβαρά ή αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα από τη διάβρωση, με την ακτογραμμή να υποχωρεί κατά 0,5 έως 2 μέτρα κάθε χρόνο, και σε κάποιες σοβαρές περιπτώσεις μέχρι και 15 μέτρα. Πάνω από 15 τετραγωνικά χιλιόμετρα το χρόνο χάνονται ή επηρεάζονται σε σημαντικό βαθμό.

Τα αποτελέσματα της διάβρωσης των ακτών διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή. Το υλικό που αφαιρείται μέσω της διάβρωσης (κύρια, λόγω δυναμικής δράσης των υψηλής ενέργειας θαλάσσιων κυμάτων/ρευμάτων), με ρυθμούς που ελέγχονται από την πολύπλοκη αλληλεπίδραση των φυσικών και ανθρωπογενών παραγόντων, αποτελείται είτε από χαλαρά ιζήματα (με κύρια αμμώ-ιλυώδη σύσταση, που καλύπτουν τις επίπεδες παράκτιες ζώνες) είτε από συνεκτικά εδαφικά ή ημιβραχώδη υλικά που δομούν τα παράκτια πρανή.

Πέραν των προαναφερθέντων, παρατίθενται στη συνέχεια, επιγραμματικά, βασικές επιπτώσεις της διάβρωσης των ακτών:

- Απώλεια γης με μείζονα οικολογικής αξία: Από τα 132, 300 Κm2 των ακτών που απειλούνται από τον κίνδυνο της διάβρωσης στη διευρυμένη Ε.Ε, 47.500 Km2 αποτελούν φυσικούς οικοτόπους. Οι περισσότεροι από αυτούς τους ανήκουν στο δίκτυο των προστατευόμενων περιοχών του προγράμματος της ΕΕ ΝΑΤURA.

- Απώλεια γης με ιδιαίτερη οικονομική αξία: Η εκτιμώμενη τρέχουσα αξία των οικονομικών μεγεθών που βρίσκονται σε ακτίνα 500 μέτρων της ακτογραμμής της Ε.Ε. συμπεριλαμβανομένων των ακτών, της γεωργικής γης και των βιομηχανικών εγκαταστάσεων ανέρχεται σε 500 έως 1.000 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ οι δημόσιες δαπάνες για την αντιμετώπιση της διάβρωσης αυξάνονται. Το 2001, ανέρχονταν σε 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ.

- Απώλεια περιουσίας: Κάθε χρόνο, εγκαταλείπονται ή χάνουν την αξία τους εκατοντάδες παραλιακών σπιτιών στην Ε.Ε. γιατί κινδυνεύουν να παρασυρθούν από τη θάλασσα. Η κατάσταση αυτή οφείλεται πρωταρχικά στους τοπικά δρώντες μηχανισμούς διάβρωσης αλλά πολλές φορές η αστοχία συνδέεται με δευτερογενείς μηχανισμούς εκδήλωσης φαινομένων αστάθειας όπως είναι οι καθιζήσεις, οι κατολισθήσεις όλων των μορφών και οι ερπυσμοί εδαφικών καλυμμάτων.

- Κίνδυνος της ανθρώπινης ζωής: 70 εκατ. ευρωπαίοι (16% του πληθυσμού της Ε.Ε. των 25) είναι εκτεθειμένοι στους κινδύνους (άμεσους και έμμεσους) που συνδέονται με τη διάβρωση και τις σχετιζόμενες με αυτήν πλημμύρες στις παράκτιες ζώνες.

- Καταστροφή των φυσικών και τεχνητών μέσων άμυνας κατά των θαλάσσιων κινδύνων: Η διάβρωση απειλεί τα φυσικά οικοσυστήματα άμυνας κατά των θαλάσσιων κινδύνων, όπως των συστημάτων θινών και αμμολόφων. Το Νοέμβριο του 2001, ένα μέρος των θινών της ακτής της Jarmala στον κόλπο της Ρήγα (Λετονία) κατέρρευσε κατά την διάρκεια μιας καταιγίδας προκαλώντας την πλημμύρα της ενδοχώρας που δημιούργησε πολλά ανθρώπινα θύματα (νεκροί, τραυματίες, άστεγοι). Ποικίλης έντασης καταστροφές έχουν συμβεί στην Ολλανδία εξαιτίας της κατάρρευσης παράκτιων τεχνικών κατασκευών προστασίας από τη θαλάσσια διείσδυση και την παράκτια κυματική δράση.

Το πρόβλημα στον ελλαδικό χώρο

Η Ελλάδα είναι η χώρα με το πιο εκτεταμένο παραλιακό και νησιωτικό τοπίο (μήκος ακτών περίπου 15.200 χιλιόμετρα). Ας σημειωθεί ότι, από το σύνολο της παράκτιας ζώνης της χώρας, μόνο για το τμήμα του αιγιαλού και της παραλίας υπάρχει σήμερα ειδική νομοθεσία…

Ο Ελλαδικός χώρος, ιδιαίτερα ο νησιωτικός, εμφανίζει σημαντικά προβλήματα διάβρωσης σε μεγάλα τμήματα των ακτών του, που οφείλονται στη συνύπαρξη και αρνητική αλληλεπίδραση φυσικών/περιβαλλοντικών, κυρίως δε ανθρωπογενών παραγόντων, όπως η κατασκευή αστικών, λιμενικών και τουριστικών εγκαταστάσεων και έργων στην ζώνη των ακτών.

Επιπρόσθετα, έχει παρατηρηθεί ότι η κατασκευή μεγάλων φραγμάτων που κατακρατούν στον ταμιευτήρα τους μεγάλες ποσότητες φερτών γεω-υλικών, μειώνοντας έτσι τη στερεοπαροχή στο κατάντη τμήμα και τελικά στο δέλτα των ποταμών, δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν τη θαλάσσια διάβρωση. Παραδείγματος χάρη έντονα προβλήματα διάβρωσης έχουν παρατηρηθεί στο δέλτα του ποταμού Νέστου που αποδεδειγμένα οφείλονται στη λειτουργία του φράγματος του θησαυρού (ερευν. πρόγραμμα ΔΠΘ, επιστημ. υπευθ. Καθ. Ν. Κωτσοβίνος). Οι δεδομένες φυσιογραφικές και κλιματικές ιδιαιτερότητες και κατ’ εξοχήν η επιρροή των ανθρωπογενών παραγόντων στον ελλαδικό χώρο, συνολικά, κατατάσσουν τη χώρα μας ως 4η χώρα της Ε.Ε των 25, με τα υψηλότερα επίπεδα διάβρωσης (28,6%, αντίστοιχο εκείνου της Πορτογαλίας). Προηγούνται (για διαφορετικούς κατά περίπτωση λόγους), η Πολωνία η Κύπρος και η Λετονία. Παρατίθεται σχετικός, συγκριτικός πίνακας.

Μέτρα για την αντιμετώπιση της διάβρωσης στον ευρωπαϊκό χώρο

Μεγάλα ευρωπαϊκά και μεσογειακά ερευνητικά προγράμματα (π.χ. Eurosion, BeachΜed, Living with Coastal Erosion in Europe: Sand and Space for Sustainability), που διερεύνησαν σε βάθος το φαινόμενο της διάβρωσης, κατέληξαν σε χρήσιμα συμπεράσματα, σχετικά με την λήψη αναγκαίων μέτρων για την ορθολογική αντιμετώπιση του φαινομένου και των αρνητικών/καταστροφικών επιπτώσεών του. Το ΤΕΕ μέσω των Παραρτημάτων Θράκης και Κρήτης, συμμετείχε στο πρόγραμμα BeachΜed.

Ειδικότερα, με βάση τα αποτελέσματα των προαναφερθεισών ερευνών προτείνονται τέσσερις δέσμες μέτρων με μορφή «συστάσεων» για την αντιμετώπιση της διάβρωσης των ακτών στην Ευρώπη:

Ενδυνάμωση της προσαρμοστικότητας των ακτών με την αποκατάσταση της ισορροπίας των ιζημάτων. Αυτό συνεπάγεται τον εντοπισμό των περιοχών όπου συμβαίνουν ουσιαστικές διαδικασίες απόθεσης/ιζηματογένεσης, και εντοπισμό «στρατηγικών δεξαμενών ιζημάτων» από τις οποίες θα μπορούσαν να παρθούν ιζήματα χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η φυσική/οικολογική ισορροπία. Συνυπολογισμός του κόστους της διάβρωσης των ακτών κατά το σχεδιασμό και τη λήψη αποφάσεων για επενδύσεις.

Η ευθύνη του δημόσιου τομέα για τους πιθανούς κινδύνους και την αποκατάσταση των ζημιών θα πρέπει να περιοριστεί και εν μέρει να μεταφερθεί στους άμεσα υπεύθυνους και τους επενδυτές. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερο βαθμό υπευθυνότητας. Επιπλέον, οι κίνδυνοι θα μπορούσαν να αναγνωρίζονται και να ενσωματώνονται στο σχεδιασμό καθώς και στις επενδυτικές πολιτικές. Η ανησυχία για διάβρωση των ακτών θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στις Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων καθώς και στη διαχείριση των ακτών.

Ενεργή και σχεδιασμένη αντίδραση στη διάβρωση των ακτών. Αντί της σημερινής προσέγγισης για προσαρμογή στη διάβρωση των ακτών όταν συμβαίνει, μια μακροχρόνια και καλύτερα σχεδιασμένη προσέγγιση είναι απαραίτητη. Θα μπορούσε να βασίζεται σε περιφερειακή διαχείριση των παράκτιων ιζημάτων με στόχο την αποκατάσταση της παράκτιας προσαρμοστικότητας. Τα σχέδια πρέπει να αξιολογούν συγκριτικά το τι διακυβεύεται και ποια είναι τα κόστη και οι συνέπειες των διαφορετικών πολιτικών επιλογών (προστασία - καμία ενέργεια - εγκατάλειψη περιοχής).

Ενδυνάμωση της γνωστικής βάσης σχετικά με τη διαχείριση της διάβρωσης των ακτών και σχεδιασμός, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι αποφάσεις που λαμβάνονται βασίζονται σε πληροφορίες και ότι εφαρμόζονται οι καλύτερες διαθέσιμες πρακτικές.

Οι προαναφερθείσες συστάσεις θα ενσωματωθούν στην Οδηγία πλαίσιο για το έδαφος (Soil framework Directive). Προωθείται επίσης η δημιουργία ενός πολυ-γλωσσικού οδηγού για τοπικές αυτοδιοικήσεις, που θα αφορά στη διαχείριση των ακτών, σε θέματα διάβρωσης, με ιδιαίτερη μέριμνα στις επιπτώσεις και την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών σε περιφερειακό επίπεδο.

To πρωτόκολλο για την ολοκληρωμένη διαχείριση των παράκτιων περιοχών στη Μεσόγειο.

Το πρωτόκολλο αυτό, που έχει υπογραφεί από όλες τις 22 μεσογειακές χώρες και την Ελλάδα (22 Ιανουαρίου 2008), προβλέπει τα ακόλουθα:

- Οι Μεσογειακές χώρες αναλαμβάνουν – με κατάλληλες πολιτικές και δράσεις – να προωθούν ολοκληρωμένο σχεδιασμό στις παράκτιες περιοχές.

-Τίθενται ως κύριοι στόχοι η προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας, των ευαίσθητων οικοσυστημάτων και των τοπίων της Μεσογείου, σε ισορροπία με τις ασκούμενες ανθρώπινες δραστηριότητες.

- Γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στα νησιά, τόσο σημαντικά για τη χώρα μας, των οποίων αναγνωρίζονται τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά αλλά και οι ειδικές ανάγκες.

- Αναλαμβάνεται η δέσμευση να προστατευθεί η πιο ευαίσθητη ζώνη γης που ξεκινά από τη γραμμή χειμέριου κύματος, στις εκτός σχεδίου περιοχές, με αποφυγή δημιουργίας κατασκευών και οικοδόμησης, πέραν, βεβαίως των έργων δημοσίου συμφέροντος ή εκείνων που απαιτούν εγγύτητα στη θάλασσα (π.χ. λιμάνια).

- Ιδιαίτερο κεφάλαιο του Πρωτοκόλλου αναφέρεται στις φυσικές κατασκευές (π.χ. διάβρωση, πλημμύρες) αλλά και στις συνέπειες των κλιματικών αλλαγών, για την πρόληψη και αντιμετώπιση των οποίων οι χώρες αναλαμβάνουν να πάρουν έγκαιρα τα κατάλληλα μέτρα και να δείξουν έμπρακτα διεθνή συμπαράσταση όταν χρειαστεί.

Αρχές-μέτρα ορθολογικής αντιμετώπισης του προβλήματος στο νησιωτικό χώρο

Καταγραφή σε ψηφιακούς χάρτες, με χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (GIS), της ακτογραμμής με διαβάθμιση της επικινδυνότητας ως προς τη δράση (ρυθμός) του διαβρωτικού φαινομένου.

Συμπλήρωση της νομοθεσίας-κανονισμών σχετικά με θέματα χρήσεων γης και πολεοδόμησης στον παράκτιο χώρο.

Ειδική μέριμνα στο χωροταξικό σχεδιασμό για τις περιοχές με έντονα προβλήματα υποβάθμισης, πιέσεων και διάβρωσης στην ακτογραμμή και στο ευρύτερο παράκτιο περιβάλλον.

Εξάντληση της δυνατότητας χρήσης «ήπιων» τεχνικών (soft engineering) για την προστασία των ακτών από το διαβρωτικό και άλλα φαινόμενα (και όχι «σκληρών-βαρέων»). Δηλαδή να αποφεύγονται, γενικά, βαριές-ογκώδεις κατασκευές από παραδείγματος χάρη πρόβολοι από σκυρόδεμα, και να προτιμώνται, αντίθετα, όσο γίνεται πιο ελαφρές κατασκευές και απλές λύσεις, με μεθοδολογίες σχεδιασμού και κατασκευής που μιμούνται τους μηχανισμούς της φύσης και με χρήση, κατά το δυνατόν, φυσικών κατασκευαστικών υλικών (αμμο-ιλύες, κροκάλες, φυσικοί-θραυστοί λίθοι μεγάλων, κατά περίπτωση, διαστάσεων). Η επιλογή της λύσης-αντιμετώπισης να γίνεται ορθολογικά με βάση συγκεκριμένα κριτήρια (γνωστά και προσυμφωνημένα και με επιλεγμένους συντελεστές βαρύτητας) στο πλαίσιο μιας πoλυκριτηριακής ανάλυσης «κόστους/οφέλους» (cost/benefit analysis).

Προστασία ή επαν-ενεργοποίηση παραθαλάσσιων φυσικών υγροτόπων που απορροφούν την κυματική ενέργεια και δημιουργούν γεω-μορφές (π.χ. αμμοθίνες) παρέχοντας, άμεσα και έμμεσα, προστασία στην όπισθεν αυτών ενδοχώρα.

Επιστημονική και ενόργανη (monitoring) παρακολούθηση της συμπεριφοράς του έργου μετά την κατασκευή και διόρθωση τυχόν σφαλμάτων, ατελειών, κλπ.

Συστηματική καταγραφή και συνδυασμένη αξιολόγηση και αξιοποίηση όλων των φυσικών παραμέτρων που διαμορφώνουν τη δομή και τη συμπεριφορά της ακτογραμμής (ξηρά, θάλασσα, άνεμος) με βάση τη συστημική λογική και κινούμενοι από το μεγάλο προς το μικρότερο σύστημα και υποσύστημα (οριοθέτηση συστήματος αναφοράς).

Σύνδεση του φαινομένου της διάβρωσης με το φαινόμενο της πρόσχωσης (απόθεση-ιζηματογένεση), αξιολόγηση και αξιοποίηση των σχετ. φυσικών μηχανισμών για την επιλογή του είδους, τη χωροθέτηση και την κατασκευαστική λύση του έργου».

Σχετικά Άρθρα

Οι ελληνικές ακτές στο μικροσκόπιο της ΕΕ