|
ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑ
Πηγή: Ριζοσπάστης - Αθ. Παντελόγλου
Το αρσενικό
είναι ένα χημικό στοιχείο. Διαδεδομένο στη φύση, με τη μορφή οργανικών και
ανόργανων ενώσεων. Και οι δύο κατηγορίες των ενώσεων αυτών μπορούν να
λευτερώνουν το αρσενικό όταν αποσυντεθούν, με καύση, με διάλυση στο νερό, με
σειρά χημικών αντιδράσεων και άλλους τρόπους κατεργασίας.
Ανόργανες
και οργανικές ενώσεις του αρσενικού σχηματίζονται, παράγονται, λευτερώνονται
και τελικά υπερσωρεύονται σε ορισμένους τόπους, τότε δημιουργούνται και οι παρά
φύσιν προϋποθέσεις για εμφάνιση του τοπικού προβλήματος ρύπανσης. Κυρίως η
βιομηχανία εξόρυξης μεταλλευμάτων και η αυθαίρετη καύση σκουπιδιών και στερεών
αποβλήτων ενοχοποιούνται για τη ρύπανση αυτή. Ομως, μεγάλες ποσότητες άμεσα
διαθέσιμου αρσενικού, εκπέμπονται σαν ρύπος, από βιομηχανικές παραγωγές (π.χ. η
καύση λιθάνθρακα για παραγωγή ενέργειας και το στερεό απόβλητο της παραμένουσας
στάχτης από αυτήν την καύση) και αυθαίρετες δραστηριότητες, χωρίς έλεγχο, στο
περιβάλλον ζωής των τόπων.
Η βιομηχανία
χύτευσης και η μεταλλουργία χαλκού και μολύβδου, η βιομηχανία εμποτισμού
ξυλείας (πράσινη ξυλεία) είναι μερικές, από τις πιο γνωστές, ρυπαντικές
βιομηχανικές δραστηριότητες. Τέλος, η εντατική χρήση σειράς ζιζανιοκτόνων και
αγροτικών φαρμάκων, γίνεται αιτία διασποράς αρσενικού στα χωράφια και τη φύση.1
Οι
επιπτώσεις στην Υγεία
Το αρσενικό
εισερχόμενο στον ανθρώπινο οργανισμό, γίνεται αιτία δημιουργίας πολλών
ανωμαλιών, στη φυσιολογική λειτουργία του, και ειδικά όταν, σαν καταπινόμενο,
εισέρχεται με το πόσιμο νερό. Η χειρότερη και κυριότερη είναι η πρόκληση
καρκίνου του δέρματος, των πνευμόνων, του αδενικού συστήματος και του προστάτη.2
Ο Διεθνής
Φορέας για την έρευνα του Καρκίνου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, σε
συμφωνία με την Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ, αναγνωρίζει ότι: το
αρσενικό είναι καρκινογενετικό υλικό για τον άνθρωπο.3
Νεότερες
μελέτες ενοχοποιούν το αρσενικό στο πόσιμο νερό, για πρόκληση ανωμαλιών
διαβήτη, για πρόκληση αναιμιών, ανώμαλης λειτουργίας καρδιοαγγειακού,
ανοσοποιητικού, νευρικού συστήματος, αλλά και του αναπαραγωγικού συστήματος των
ανθρώπων.
Ειδικές
μελέτες4 υποδεικνύουν και έναν επιπλέον, ειδικό δρόμο
επίδρασης του αρσενικού στον ανθρώπινο οργανισμό, ονοματίζεται, «ενδοκρινικός
διαταράκτης», διότι όταν προσληφθεί και ειδικά με το πόσιμο νερό, αναπτύσσει
δράση και σε ελαχιστότατες ποσότητες, παρεμβαλλόμενο και ενοχλώντας τους
φυσιολογικούς κύκλους σύνθεσης και δράσης των ορμονών μέσα στο ανθρώπινο σώμα.
Το αρσενικό
αλληλεπιδρά επιλεκτικά, με μια ομάδα ορμονών που ονομάζονται
γλουκο-κορτικοειδείς ορμόνες, αυτές που ρυθμίζουν την εξέλιξη και την επαρκή
λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού (άμυνα), του νευρικού
συστήματος, καθώς και τις αλλαγές της σύστασης του αίματος, των οστών, και τη
λειτουργία των νεφρών. Είναι οι ουσίες που ρυθμίζουν, με τη δράση τους, την
πρόσληψη και την αξιοποίηση των συστατικών της τροφής (όπως τα ζάχαρα, άμυλο,
πρωτεΐνες και λιπαρά). Ετσι οι γλουκο-κορτικοειδείς ορμόνες επηρεάζουν το
βάρος, την ανάπτυξη και την ολοκλήρωση των λειτουργιών του σώματος.5
Ποιο είναι
το ασφαλές όριο
Με αντίληψη
για την επικινδυνότητα του αρσενικού, από νωρίς ξεκίνησε μια προσπάθεια να
διαπιστωθεί, αν υπάρχει κάποιο ασφαλές όριο συγκέντρωσής του, στο πόσιμο νερό.
Το 1942, με βάση τις τότε γνώσεις και δυνατότητες, ορίσανε τα 50 μg/lt σαν όριο
της συγκέντρωσης του αρσενικού στο πόσιμο νερό.
Ομως,
νεότερα δεδομένα το 1993, έδωσαν τη βάση, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ)
να ορίσει τα 10 μg/lt αρσενικού σαν όριο ασφαλείας στο πόσιμο νερό. Οι πιο
πολλές ευρωπαϊκές χώρες, γρήγορα προσάρμοσαν τα νομιμοποιημένα όρια αρσενικού
και έβαλαν, κατ' αρχήν τα 20μg/lt, το 1998, τα 15 μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης,
νομοθέτησαν τα 10μg/lt σαν το αποδεκτό όριο6 και επίσης τα 13
τότε υποψήφια νέα μέλη της, αποδέχτηκαν το νέο όριο, σαν στοιχείο προσαρμογής
τους προκειμένου να γίνουν «μόνιμα μέλη» της ΕΕ.
Ετσι, η
διεθνής γνώση και οι προτάσεις του ΠΟΥ έγιναν τελικά νομικός κανόνας στην
Ευρώπη.
Τι έγινε
στις ΗΠΑ
Η ιστορία
της καθιέρωσης «ασφαλούς ορίου» περιεκτικότητας αρσενικού στο πόσιμο νερό, στις
ΗΠΑ, είναι μια διδακτική και ενδιαφέρουσα ιστορία και εικονοποιοί πολλά. Αξίζει
να τη δούμε με λεπτομέρειες.
Η Υπηρεσία
Προστασίας Περιβάλλοντος (ΕΡΑ) στις ΗΠΑ αναγνωρίζοντας τα νέα δεδομένα για το
αρσενικό στο πόσιμο νερό και τις συστάσεις του ΠΟΥ για το όριο των 10 μg/lt,
υπολογίζει ότι εξαιτίας της διατήρησης του παλαιού ορίου των 50μg/lt που
καθιερώθηκε το 1942, 11 εκατ. Αμερικανοί καταναλωτές νερού από τα δίκτυα,
υπερεκτίθενται στο αρσενικό.
Το 1999 η Εθνική
Ακαδημία Επιστημών (ΕΑΕ) των ΗΠΑ7 καταλήγει σε συμπεράσματα
για το πρόβλημα της υπερέκθεσης στο αρσενικό και συστήνει: Την ελαχιστοποίηση
της συγκέντρωσης του αρσενικού στο πόσιμο νερό «σε επίπεδα τα ελάχιστα δυνατά
που μπορούν να επιτυγχάνονται με την υπαρκτή τεχνολογία». Η μελέτη της ΕΑΕ
ξεκαθάριζε ότι: «τα 50 μg/lt που ισχύουν τώρα, δίνουν ένα ρίσκο καρκινογένεσης
του επιπέδου 1 στους 100 καταναλωτές αυτών των νερών».
Για να
υπάρξει ένα μέτρο σύγκρισης, αποδεκτό όριο ρίσκου, η Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος
(ΥΠΠ) των ΗΠΑ, θεωρεί το 1 προς 1.000.000 καταναλωτές να θυματοποιηθεί με τον
όποιο τρόπο. Επομένως, το πόσιμο νερό των δικτύων ύδρευσης με τα 50μg/lt ήταν
10.000 φορές πιο επικίνδυνο να παρουσιάσει θύματα, από ότι ένα νερό με 10
μg/lt. Η ΥΠΠ, εισηγήθηκε το νέο όριο στην προεδρία Κλίντον και έγινε δεκτό.
Ετσι τα 10μg/lt αρσενικό νομιμοποιήθηκαν στις ΗΠΑ.
«Το
δηλητηριώδες αρσενικό»
Ομως αμέσως
μετά την εκλογή του ο Πρόεδρος Μπους, από τις πρώτες φροντίδες του, ήταν να
ακυρώσει το όριο των 10μg/lt αρσενικού στο πόσιμο νερό. Ετσι, του έβγαλαν και
το προσωνύμιο «το δηλητηριώδες αρσενικό», στο οποίο και ανταπαντούσε κάνοντας
«μαύρο χιούμορ» λέγοντας: «Οπως ξέρετε ξαναβάλαμε για ψάξιμο το αρσενικό, οι
επιστήμονες μας ζητούν να το ψάξουμε στο νερό που πίνετε τώρα, αλλά μας ζητούν
να ψάξουμε σε 3.000 ποτήρια. Ετσι σας ευχαριστώ εκ των προτέρων αν δηλώσετε
εθελοντές στο ψάξιμο αυτό!!»8
Δεν είναι
απολύτως σαφή τα κίνητρα του Προέδρου Μπους, για τη βεβιασμένη αυτή του
απόφαση. Λένε, ίσως, να οφείλεται στις πολύ στενές του σχέσεις με τη βιομηχανία
λιθάνθρακα. Από την καύση, στους λειτουργούντες ενεργειακούς σταθμούς παλιάς
τεχνολογίας, για κάλυψη με αυτό το καύσιμο των ενεργειακών αναγκών, είναι που
λευτερώνονται οι μεγαλύτερες ποσότητες αρσενικού (μαζί με άλλα βαρέα μέταλλα)
και ρυπαίνεται ο αέρας και τα επιφανειακά και υπόγεια νερά.
Είναι
σημαντικό όμως να ξέρουμε ότι: η βιομηχανία του λιθάνθρακα ήταν ο μεγαλύτερος
χρηματοδότης της προεκλογικής εκστρατείας του Προέδρου Μπους και η ανταπόδοση
της υποχρέωσης, φαίνεται να έχει και δύο άλλα σχετικά θέματα: η προεδρία Μπους
ματαίωσε την προσπάθεια της επιβολής ορίων διοξειδίου του άνθρακα στους
λιθανθρακικούς σταθμούς ενέργειας, όπως επίσης, για χάρη τους κράτησε τις ΗΠΑ
εκτός «συμφωνίας Κιότο» απαλλάσσοντάς τους από τις πληρωμές εξαγοράς «των
αερίων θερμοκηπίου».
Είναι
πολλές, λοιπόν, οι συμπτώσεις για να μιλήσουμε για τυχαίες αποφάσεις. Οι
Δημοκρατικοί στο Κογκρέσο καταγγέλλουν τον Πρόεδρο Μπους «ότι με την πολιτική
του, για το αρσενικό στο πόσιμο νερό, ξεπληρώνει τη βιομηχανία Λιθάνθρακα».9
Κάτι που προηγούμενα επί Κλίντον δεν είχε γίνει προφανώς διότι εξυπηρετούνταν
άλλα οικονομικά συμφέροντα.
Ομως,
εκείνοι που χαμογελούν χαρακτηριστικά και δεν κρύβουν την ικανοποίησή τους
είναι η βιομηχανία εμποτισμού ξυλείας, η οποία χρησιμοποιεί μεγάλες ποσότητες
αρσενικούχων παρασκευασμάτων για τους εμποτισμούς. Είναι, οι αρμόδιοι
εκπρόσωποι των βιομηχανιών αυτών που δηλώνουν «ευτυχείς και ανακουφισμένοι από
τις ρυθμίσεις του Προέδρου».
Το κόστος
του μέτρου
Η προεδρία
Μπους, σε μια στιγμή, αχρήστευε πολύχρονες μελέτες της Υπηρεσίας Προστασίας
Περιβάλλοντος. Είχαν φτάσει να υπολογίσουν και το κόστος του μέτρου που
πρότειναν, στον καιρό του Προέδρου Κλίντον, «η μετατροπή του ορίου του
αρσενικού στο πόσιμο νερό» είχαν εισηγηθεί, «θα κοστίσει 181.000.000 δολάρια
για να πιάνεται το όριο των 10μg/lt, δηλαδή 12 δολάρια κατά άτομο που
υδροδοτείται από τα δίκτυα αυτά.
Το
αντιπαρέβαλλαν με το ετήσιο, εθνικό κόστος θεραπευτικής αγωγής του καρκίνου των
λεμφαδένων,141.000.000 δολ. και το ετήσιο εθνικό κόστος θεραπευτικής αγωγής των
καρκίνων του πνεύμονα, 198.000.000 δολ. και τονίζοντας ότι δε συμπεριλαμβάνουν
ουδέν έτερο ετήσιο εθνικό κόστος για τις άλλες ζημιές στην υγεία, που προκαλεί
το αρσενικό στο πόσιμο νερό. Ελεγαν πως «συμφέρει την πατρίδα και τον κόσμο η
αλλαγή στα 10μg/lt».10
Επιστήμη της
σκοπιμότητας
Οι εξελίξεις
με το όριο αρσενικού στο πόσιμο νερό των ΗΠΑ είναι και μια ακόμη χαρακτηριστική
περίπτωση για να δει κανένας ένα ακόμη σημαντικότατο θέμα. Της προπαγάνδας και της
«επιστήμης της σκοπιμότητας».
Στο New York
Times11 η δημοσιογράφος Gina Kolata επιλέγει να πάρει θέση
υπέρ της απόφασης Μπους. Σε άρθρο της γράφει: «Το αρσενικό είναι ένα φυσικό
υλικό που ο θεός το έβαλε εκεί!!». Και αφού δημοσιεύει τις απόψεις ενός επιστήμονα
που επιβεβαιώνει αυτό το δεδομένο, ξεκινά αμέσως, επιχειρηματολογία για το
ασήμαντο της σημασίας της αλλαγής ορίου.
Στη
συνέχεια, το άρθρο καταγράφει τα «επιστημονικά επιχειρήματα» της πλευράς της
βιομηχανίας λιθάνθρακα που δηλώνουν ότι: «Στην πράξη, το στατιστικό αποτέλεσμα
της αλλαγής του ορίου του αρσενικού στο πόσιμο νερό, έχει ελάχιστη σημασία. Αν
μετρήσουμε τη στατιστική μεταβολή της επίπτωσης, στη δημόσια υγεία, θα τη
βρούμε σχεδόν μηδέν». Και είναι τόσο σίγουροι για αυτό, που διαβεβαιώνουν:
«Στοιχηματίζουμε πάνω σε αυτό, ελάτε να το μετρήσουμε και με νέες μελέτες,
βάζουμε και εμείς κονδύλια για τέτοιες έρευνες»!!!
Φυσικά και
τέτοιες δηλώσεις προέρχονται από επιστημονικούς συμβούλους της βιομηχανίας
λιθάνθρακα. Είναι κυνικά πονηρό και πειστικά παραπλανητικό το επιχείρημα. Κατ'
αρχήν, εντυπωσιάζουν, γιατί βάζουν κεφάλαια έρευνας! Μετά κοροϊδεύουν, γιατί,
αν πράγματι οι συνέπειες ήταν για όλους μηδενικές, ας το άφηναν έτσι
όπως ήταν, το όριο του αρσενικού και μετά ας έψαχναν όσο ήθελαν.
Αντιρρυπαντικά
μέτρα
Απλά με
τέτοιες επιχειρηματολογίες κρύβουν το ότι μεταθέτουν το κόστος των
αντιρρυπαντικών μέτρων από τον ρυπαντή (που πρέπει να πληρώσει), στις πλάτες
των πολιτών που υδροδοτούνται. Τους βάζουν να πληρώνουν με την καταστροφή της
υγείας τους. Φυσικά και γνωρίζουν ότι όταν εκθέτεις τόσο πολύ κόσμο σε ένα τόσο
πολύ τραυματικό υλικό αποκλείεται να μιλάς για μηδενικά θύματα. Γι' αυτό
προτείνουν το στατιστικό τρόπο μέτρησης.
Αλλη αίσθηση
προκαλούν οι απόλυτοι αριθμοί π.χ. 30.000 καρκίνοι σε 200.000.000 εκατομμύρια
πληθυσμό και άλλη αίσθηση δίνεται με το 0,015% θύματα επί του γενικού
πληθυσμού. Το «στατιστικό ψέμα» δε γίνεται εύκολα αντιληπτό: Δε
συνειδητοποιείται εύκολα το ότι με το 0,015% εννοούν ότι 30.000 σπίτια τα
βρίσκει η συμφορά... Ομως, άλλοι σκέφτονται ότι και ένα παιδί να γλιτώσει είναι
σημαντικότατο.
«Να το
ξαναψάξουμε»
Ομως, τελικά
σε «τέτοιες μοντέρνες» επιχειρηματολογίες, το πιο ουσιαστικό είναι άλλο.
Σημαντικότατο για την πλευρά των ρυπαντών. Ο χρόνος. Η γνωστή καινούργια
πλατφόρμα ροκανίσματος του χρόνου από σιγουρεμένη σκοπιά. «Δεν ξέρουμε ακόμη
στα σίγουρα, ελάτε να το ξαναψάξουμε, να και λεφτά για να κάνετε έρευνες, και
μετρήσεις» και βέβαια με την προϋπόθεση ότι «δε θα επιβάλλετε μέτρα μέχρι να
ξέρουμε τελικά». Είναι η νέα πρόταση των ρυπαντών, και οι μετρήσεις πτωμάτων,
οι μελέτες επιδημιολογικών δεδομένων, μπουκώνουν στόματα και δεν αρθρώνουν
λόγο.
Τι είναι
λοιπόν γι' αυτούς, να δώσουν και μερικές χιλιάδες δολάρια, αφορολόγητα, για
νέες έρευνες, από κάποιους ονομαστούς επιστήμονες, σε ονομαστά Πανεπιστήμια,
που, εκτός των άλλων, αύριο θα βγουν να κάνουν «σοβαρές δηλώσεις», για το θέμα
που ψάχνουν! Κερδίζοντας για μας ατελείωτο χρόνο. Σε 4 - 5 χρόνια αποσβαίνουν
επενδύσεις, σε 10 συμπληρώνουν χρηστική κερδοφόρα ζωή, τα εργοστάσια, μετά
είναι παλιοσίδερα για πέταμα.
Τελικά, στο
ίδιο άρθρο, υπάρχει και το τελευταίο χαρτί της μοντέρνας «επιστημονικής
αρθρογραφίας - προπαγάνδας». «Η μισή αλήθεια».
Γράφει:
«Βλέπετε, πως και η Εθνική Ακαδημία Επιστημών δεν καθορίζει αριθμητικό όριο για
το αρσενικό στο πόσιμο νερό». Οπως ακόμη γράφει πως: «Κι ο ΠΟΥ μπορεί να ζητά
τα 10μg/lt αλλά τα ευρωπαϊκά κράτη βάζουν τα 20μg/lt» Ετσι, ο αναγνώστης δε
μαθαίνει ποτέ ότι: 4-5 χρόνια μετά, 28 κράτη τις Ευρώπης καθιέρωσαν διά νόμου
τα 10μg/lt, ούτε ότι η πρόταση της εθνικής ακαδημίας επιστημών των ΗΠΑ,
συμπλήρωνε την απόφαση της με: «Το όριο πρέπει να ελαχιστοποιηθεί, στο τεχνικά
δυνατόν να επιτυγχάνεται με την καλύτερη διαθέσιμη τεχνολογία».
Το αρσενικό,
λοιπόν, στο πόσιμο νερό, είναι και αυτό ένα ακόμη όριο για παζάρεμα, (όπως το
εξασθενές χρώμιο) από την πλευρά των ρυπαντών του Λιθάνθρακα στην προκειμένη
περίπτωση.
Παζαρεύουν
γιατί κερδίζουν, αλλά δυστυχώς σε βάρος της Δημόσιας Υγείας.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
1.Syracuse Research Corporation:Toxicological Profile for Arsenic. Agency
for Toxic substances and Disease Registry. Atlanta,, USA. Sept.2000
2. EPA office of Water: Technical Fact Sheet: - proposed rule for Arsenic
in Drinking water and clarification to compliance and new source contaminants
monitoring?. E.P.A 815F-00-01 May 2000
3.International Agency for Research on Cancer. - list of I.A.R.C
evaluations, Group 1. List updated 5-4-2000
Οπως επίσης και:
Environmental Health Information Service. «Ninth Report on Carcinogens»
Group A Revised January 2001
4.R.C.Kaltreider et all: «Arsenic alter fuction of Glucocorticoid receptor
as a transcription factor». Enviromental Health Perspectives Vol.109 n.3 March
2001p 245-251
5. Δες www.ourstolenfuture.org./New Science/ new sources/glucocorticoids.htm.
6. W.H.O «Water sanitation and Health:Guidelines for Drinking Water Quality
Edition 2, Vol.1 (19993) p 41-42
Επίσης: E.E Directive 98/83/EC November 1998 O.J L 330/5/1998 p32-52
7.N.R.C «Arsenic in Drinking water» I.S.B.N.0309063337 1999
N.A.Press,Washington D.C
8. New York Times, 1 April 2001 p7. Frank Bruni.
9. New York Times,14 May 2001,pA1.Duglas Jehl and Andriw Revkin.
10. E.P.A. Office of Water: Technical Fact Sheet: Final Rule for Arsenic in
Drinking water - E.P.A 815 F-00-016 January 2001.
11. New York Times:8 April 2001 p4 Gina Kolata «Week in Review»
Αθανάσιος ΠΑΝΤΕΛΟΓΛΟΥ
Χημικός ΜsC - Bιοχημικός
 (0) |
