Πόσα πληρώνει η δύση για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών

Επιμέλεια: Μάνος Χατζαντωνάκης

Όταν ο άνθρωπος ανακαλύπτει ότι ο πολιτισμός που εφεύρει δεν του κάνει, αποφασίζει να επέμβει και να διορθώσει. Μεγαλύτερο και σημαντικότερο παράδειγμα οι επιπτώσεις που έχει ο σύγχρονος παγκόσμιος πολιτισμός - της ανάπτυξης, της ταχύτητας, της κατανάλωσης - στο ίδιο μας το σπίτι, το περιβάλλον.Στην περίπτωση του περιβάλλοντος, ο άνθρωπος ανακάλυψε, αργά μάλλον, ότι ο τρόπος και τα μέσα ζωής τού σήμερα, οι δραστηριότητές του δηλαδή, κάνουν κακό στο περιβάλλον και διακυβεύουν το παρόν και το μέλλον του.

Κάπως έτσι διαμορφώθηκε και η αντίληψη ότι τη γη και το περιβάλλον τα έχουμε δανειστεί από τις επόμενες γενιές γιατί σε αυτές ανήκουν. Και εμείς άλλωστε, με αυτό το σκεπτικό, τα είχαμε δανείσει στους παλιότερους, οι οποίοι μας τα επέστρεψαν ατόφια. Εμείς όμως είναι αμφίβολο σε τι κατάσταση θα τα επιστρέψουμε στα παιδιά μας.

Έτσι, ο άνθρωπος αποφάσισε να παρέμβει και να κάνει κάτι. Το ζητούμενο στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι πόσο σωστά μπορεί να επιτελέσει ο άνθρωπος τη διόρθωση των επιβλαβών δραστηριοτήτων του πάνω στον πλανήτη.

ΚανονικόΣυνθήκηορισμούΛίσταορισμώνΔιεύθυνσηΤέλοςφόρμαςΑρχήφόρμαςΜέρος αυτού του κάτι που αποφάσισε να κάνει ο άνθρωπος για το περιβάλλον του υπήρξε και η γνωστή διεθνής διάσκεψη του Κιότο, η οποία είχε πραγματοποιηθεί στη Ιαπωνία το 1997.

Εκεί συντάχθηκε και υιοθετήθηκε (μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις) το Πρωτόκολλο του Κιότο για τις κλιματικές αλλαγές, το οποίο προέβλεπε τη μείωση της εκπομπής αερίων που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου και στην παγκόσμια θέρμανση (ή αλλιώς, global warming) κατά 5,2% στην περίοδο 2008-2012 (συγκριτικά με τα επίπεδα του '90).

Επίσης, στο Κιότο αποφασίστηκε ο περιορισμός του ποσοστού μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα - μέτρο που ωφελεί τις αναπτυγμένες χώρες. Παράλληλα, για τις αναπτυγμένες χώρες, έγινε δεκτό το αίτημα για περιορισμένα ποσοστά αυξήσεων για τις ίδιες εκπομές.

Στο πλαίσιο αυτό συμπεριλήφθηκε ένα πρόγραμμα 'πιστώσεων' ρύπων, με σφραγίδα ΟΗΕ, το λεγόμενο Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης ή ΜΚΑ (Clean Development Mechanism, CDM), το οποίο παρέχει οικονομικά κίνητρα σε εταιρείες του αναπτυσσόμενου κόσμου για να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων βλαβερών για το περιβάλλον που συντελούν στην επιδείνωση του φαινομένου του θερμοκηπίου. Του φαινομένου, δηλαδή, που προκαλεί τη λεγόμενη υπερθέρμανση του πλανήτη.

ΚανονικόΣυνθήκηορισμούΛίσταορισμώνΔιεύθυνσηΤέλοςφόρμαςΑρχήφόρμαςμηχανισμός όμως, παρά τις διαβεβαιώσεις από αρμόδιους αξιωματούχους του ΟΗΕ ότι λειτουργεί κανονικά, παρουσιάζει σοβαρές ατέλειες. Αυτές έχουν αποκαλυφθεί από αρκετές παλιότερες έρευνες, αλλά και από μια άλλη πρόσφατη που έκανε η Διεθνής Υπηρεσία του BBC.

Τα ευρήματα της έρευνας αυτής ενισχύουν τις αμφιβολίες ότι ο ΜΚΑ οδηγεί πραγματικά σε μείωση των εκπομπών ρύπων, που δεν βοηθά καθόλου στον αγώνα για την αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών.

Σε μια μάλιστα περίπτωση, η έρευνα έδειξε ότι μια εταιρεία καρπωνόταν τεράστια κονδύλια - της τάξης έως και των 500 εκ. δολαρίων για μια περίοδο έως 10 χρόνια - από τα μόρια άνθρακα που λαμβάνει για την εκτέλεση προγράμματος έργου, το οποίο όμως ανέφερε ότι θα μπορούσε να είχε πραγματοποιηθεί και χωρίς τα κίνητρα του Μηχανισμού Καθαρής Ανάπτυξης.

Για να δοθούν σε μια εταιρία μόρια για εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα από τον μηχανισμό, τα έργα υποδομών χρειάζεται να αποδεικνύουν ότι θα οδηγήσουν σε περικοπή της εκπομπής θερμοκηπιακών αερίων, αλλά «επιπρόσθετα» από όποια περικοπή θα μπορούσε να επιτευχθεί χωρίς τη διαθεσιμότητα των μορίων.

Το σύστημα αυτό όμως έχει στόχο να παρέχει σε δυτικές εταιρείες έναν τρόπο ώστε να επιτυγχάνουν με χαμηλό κόστος τους στόχους που έχουν τεθεί για τις εκπομπές ρύπων, ενώ ταυτόχρονα βάζει και τις εταιρείες του αναπτυσσόμενου κόσμου στο παιχνίδι της αντιμετώπισης των κλιματικών αλλαγών.

Αλλά το σύστημα λειτουργεί και είναι αποτελεσματικό μόνο εάν τα μόρια εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα για έργα υποδομής στον αναπτυσσόμενο κόσμο αντιπροσωπεύουν όντως πραγματικές μειώσεις της εκπομπής θερμοκηπιακών αερίων.

Για να διαπιστωθεί η καλή λειτουργία του προγράμματος και της «επιπρόσθετης» μείωσης εκπομπής ρύπων, το BBC ερεύνησε ορισμένες εταιρείες στην Ινδία, όπως η KRBL και η SRF.

ΚανονικόΣυνθήκηορισμούΛίσταορισμώνΔιεύθυνσηΤέλοςφόρμαςΑρχήφόρμαςKRBL είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική εταιρεία ρυζιού μπασμάτι της Ινδίας, η οποία δαπάνησε 5 εκ. δολάρια για να εγκαταστήσει μια ηλεκτρογεννήτρια που λειτουργεί με βιομάζα για την τροφοδοσία των εργοστασιακών της εγκαταστάσεων στην πολιτεία Ουτάρ Πραντές, στη βόρεια Ινδία. Το σύστημα αυτό αντικατέστησε ένα παραδοσιακό και λιγότερο φιλικό προς το περιβάλλον σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούσε με πετρέλαιο.

Η εταιρεία εγγράφηκε στο σύστημα του ΜΚΑ για τη λήψη μορίων αξίας αρκετών χιλιάδων δολαρίων ετησίως. Ωστόσο, οι αρμόδιοι της εταιρείας όταν ρωτήθηκαν σχετικά, είπαν ότι τα μόρια ΜΚΑ δεν ήταν απολύτως απαραίτητα για το συγκεκριμένο έργο. Θα το πραγματοποιούσαν έτσι κι αλλιώς, χωρίς την οικονομική ενίσχυση που τους παρείχαν τα μόρια εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα.

Το ίδιο ισχύει και για την περίπτωση μιας ακόμη ινδικής εταιρείας, της SRF, μιας εταιρείας χημικών που επίσης λαμβάνει αυξημένα κονδύλια από τα μόρια του ΜΚΑ για τη μείωση ενός επικίνδυνου βιομηχανικού απόβλητου, γνωστού ως HFC23. Το συγκεκριμένο αέριο παράγεται από την κατασκευή ψυκτικών αερίων για ψυγεία και κλιματιστικά.

Το HFC23 όμως είναι σχεδόν 12.000 φορές (!!!) πιο τοξικό από το διοξείδιο του άνθρακα, εάν διαρρεύσει στην ατμόσφαιρα.

Το καλό είναι ότι η αντιμετώπισή του είναι και εύκολη και σχετικά ανέξοδη. Η λύση είναι απλή: κάψιμο σε κλίβανο.

Η SRF εγκατέστησε έναν τέτοιο κλίβανο για την καύση του επικίνδυνου αερίου, και το έργο καταχωρήθηκε για να λάβει μόρια από τον ΜΚΑ, τα οποία αποφέρουν στην εταιρεία περί τα 50 με 60 εκ. δολάρια ετησίως για μια περίοδο 10 ετών.

Το συμπέρασμα από αυτήν την περίπτωση είναι ότι ο Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης πληρώνει με βάση την επικινδυνότητα του HFC23, και όχι με βάση το κόστος για την αντιμετώπισή του, καθώς αυτό δεν λαμβάνεται καθόλου υπόψη.

Στην αντίπερα όχθη, οι αρμόδιοι του ΟΗΕ πιστεύουν ότι: «Είναι ικανοποιητικό το γεγονός ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο δημιούργησε έναν μηχανισμό στην αγορά που ενισχύει το ενδιαφέρον των εταιρειών για να λαμβάνουν αυτά τα μέτρα για το περιβάλλον. Τα στοιχεία μάς δείχνουν ότι χωρίς τον Μηχανισμό Καθαρής Ανάπτυξης το συγκεκριμένο αέριο [HFC23] δεν θα καταστρεφόταν», είπε στο BBC o Υβό Ντε Μποέρ, επικεφαλής του ΟΗΕ για τις κλιματικές αλλαγές.

Δικαιολόγησε μάλιστα τις υπέρογκες οικονομικές ενισχύσεις με το σκεπτικό ότι με τον τρόπο αυτό εξουδετερώνεται ένα εξαιρετικά επικίνδυνο αέριο για το περιβάλλον, που χωρίς τον μηχανισμό δεν θα ήταν εφικτό. Είναι όμως έτσι;

Πέρα από την έρευνα του BBC και τις ινδικές εταιρείες, παρόμοιες πρακτικές ακολουθούν ασφαλώς και πολλές άλλες εταιρείες ανά τον κόσμο.

Και για τον λόγο αυτό ίσως πρέπει οι αρμόδιοι του προγράμματος του ΟΗΕ να πρέπει να το ξαναβάλουν στο μικροσκόπιο.

Ο Μηχανισμός Καθαρής Ανάπτυξης λειτουργεί σε τεράστια, μαζική κλίμακα. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν περισσότερα από 1.000 έργα υποδομής που έχουν εγκριθεί για να λάβουν μόρια διοξειδίου του άνθρακα, ενώ άλλα 3.000 βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο στάδιο της αίτησης για ένταξη.

Το εμπόριο με τον μηχανισμό και τα μόρια κοστίζει περί τα 10 δισ. δολάρια ετησίως.

Παρόλο που τα νούμερα όμως είναι μεγάλα, είναι ταυτόχρονα και αβέβαιο εάν τα χρήματα αυτά συμβάλλουν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση των κλιματικών αλλαγών που απειλούν τον πλανήτη - το σπίτι μας - με υπερθέρμανση.

http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_10/06/2008_236552

προσθέστε το άρθρο σε μηχανές social bookmarking

(0)