ΣΑΣ ΑΡΕΣΕΙ ΕΤΣΙ Η ΣΕΡΙΦΟΣ;
Τα «αγκάθια» στη χωροθέτηση των Αιολικών πάρκων

Του ΓΙΑΝΝΗ ΕΛΑΦΡΟΥ

Φαντάζεστε τον ορίζοντα της Σερίφου να χάνεται σε ένα δάσος από αιολικές μηχανές; Ή να κόβουμε δάση για να «φυτέψουμε» αιολικά πάρκα; Κι όμως, κάποιοι τα φαντάζονται και με τα παραθυράκια που αφήνει το Ειδικό Χωροταξικό για τις Ανανεώσιμες Πηγές, πρέπει να προσέξουμε γιατί μπορεί να τα δούμε...

Η τοποθέτηση του ΟΙΚΟ υπέρ των ΑΠΕ -φυσικά και της αιολικής ενέργειας- είναι σαφής και διαρκής. Θέλει όμως μεγάλη προσοχή, τώρα που μεγάλες εταιρείες υπερκινητοποιούνται για «πράσινες επενδύσεις» (αφού επιχορηγούνται σημαντικά πλέον), να μην ξεπεραστεί το μέτρο, να μη θυσιαστεί το περιβάλλον στο βωμό κερδοσκοπικών παρεμβάσεων, στο όνομα της σωτηρίας του.

Δεν αναφερόμαστε σε συνολικά απορριπτικές ή και «δεισιδαιμονικές» αντιδράσεις στις αιολικές εγκαταστάσεις, οι οποίες συχνά κρύβουν άλλα ισχυρά συμφέροντα, τουριστικά, οικοδομικά ή ανταγωνιστικά στον επενδυτή, αλλά σε περιπτώσεις σοβαρές, που αναδεικνύουν την απειλή μιας κερδοσκοπικής ανεμοθύελλας.

Στον ιδιαίτερα ευαίσθητο χώρο των Πρεσπών, στα όρια (και εντός) της περιοχής Natura αδειοδοτήθηκε επένδυση για τη δημιουργία αιολικού πάρκου 35 ανεμογεννητριών (με επιδότηση 50%), χωρίς να ληφθεί υπόψη η γνώμη του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πρεσπών (Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών).

Η Εταιρεία διαφώνησε με την εγκατάσταση γιατί θα προκληθούν σοβαρές επιπτώσεις στη μετακίνηση των μεγάλων θηλαστικών (αρκούδα, λύκος, αγριοκάτσικο) από τη «ζώνη υψηλού θορύβου», κατά μήκος των οκτώ χιλιομέτρων όπου θα τοποθετηθούν οι έλικες. Θα υπάρξει επίσης κατακερματισμός των βιοτόπων των θηλαστικών, καθώς και καταστροφή χώρων (λόγω των εργασιών αλλά και της τσιμεντοποίησης) όπου φύονται ξεχωριστά φυτά. Ιδιαίτερος κίνδυνος υπάρχει, επίσης, καθώς οι Α/Γ θα τοποθετηθούν στην κορυφογραμμή του όρους Βαρνούντα, σε σημείο όπου πετούν για τους χώρους διατροφής τους οι αργυροπελεκάνοι και οι ροδοπελεκάνοι, είδη σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση. Σημαντική ζημιά θα προκληθεί από τους δρόμους προσπέλασης σε πυκνά δάση οξιάς.

«Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων ήταν τελείως πρόχειρη», είπε στο ΟΙΚΟ η κ. Μυρσίνη Μαλακού, διευθύντρια της Εταιρείας. «Δεν αναφέρει καν την πλούσια και σπάνια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής, πόσω μάλλον μέτρα για την προστασία της». Κι όμως, αυτή η μελέτη εγκρίθηκε αμέσως από την Περιφέρεια...

Η Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, έχοντας στο πλευρό της την περιβαλλοντική οργάνωση ΚΑΛΛΙΣΤΩ, έστειλε επιστολές σε όλους τους αρμοδίους, αλλά δεν πήρε καν απάντηση! Τελικά, πέρυσι τον Μάρτιο η Εταιρεία προσέφυγε στο Συμβούλιο της Επικρατείας όπου πήρε αναστολή εργασιών, ενώ αναμένει τώρα την εκδίκαση σχετικά με την αίτηση ακύρωσης της μελέτης περιβαλλοντικών όρων.

Στο μεταξύ, η αδειοδοτούμενη εταιρεία («Ανεμος Μακεδονίας ΑΕΕ») πουλήθηκε σε εταιρείες κεφαλαίων, με έδρα το Λουξεμβούργο και τα νησιά... Καϊμάν. Ο κίνδυνος να γίνουν οι ανεμογεννήτριες offshore επενδύσεις είναι υπαρκτός και απαιτεί αυστηρές εγγυήσεις καλής λειτουργίας και ρήτρα αποκατάστασης του χώρου.

Το καυτό μέτωπο του Αιγαίου

Ενα άλλο καυτό μέτωπο είναι αυτό του Αιγαίου που, λόγω του πολύ καλού αιολικού του πεδίου, αποτελεί πόλο έλξης των επενδυτών. Από την άλλη, βέβαια, τα νησιά του Αιγαίου έχουν ένα πολύτιμο περιβάλλον (φυσικό και οικιστικό), παρά τις βάρβαρες καταστροφές που έχουν υποστεί και αποτελούν υψηλό τουριστικό προορισμό.

Οπως πάει να γίνει στη Σέριφο, όπου ο Ομιλος Μυτιληναίου προγραμματίζει επένδυση εγκατάστασης 87 τεράστιων ανεμογεννητριών των 3 MW, με ύψος πυλώνα 105 μέτρων και διάμετρο της ακτίνας 90 μέτρων, πράγμα που σημαίνει ότι το ύψος της θα φτάνει τα 150 μέτρα, όσο ενός ουρανοξύστη! Το σχέδιο εγκατάστασης των ανεμογεννητριών «καπελώνει» ουσιαστικά τη Χώρα της Σερίφου, ενώ καταλαμβάνει μια περιοχή ίση με το 1/3 του νησιού. Πιο ανησυχητικό είναι το πού εντάσσεται η επένδυση. Η εταιρεία μιλάει για «το μεγαλύτερο φυσικό πάρκο παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας στην Ευρώπη, συνολικής ισχύος περίπου 800 MW», με 100 MW από τη γεωθερμία της Μήλου και τα υπόλοιπα από αιολικά πάρκα σε Κίμωλο, Πολύαιγο, Σέριφο. Το επιχειρηματικό σχέδιο προβλέπει «διασύνδεση με το σύστημα στην περιοχή του Λαυρίου» (η επένδυση επιδοτείται με 55%). Δεν πρόκειται για κάλυψη των αναγκών των νησιών, αλλά για μετατροπή τους σε «αιολικές Πτολεμαΐδες». Η Σέριφος όμως είναι «περιοχή απείρου φυσικού κάλλους», ενώ σημαντικό τμήμα του νησιού εντάσσεται στο πρόγραμμα Natura. Είναι κατάλληλο μέρος για τέτοια επένδυση;

«Η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς έχει ταχθεί ξεκάθαρα υπέρ των Aνανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αλλά έχει επανειλημμένα επισημάνει τον κίνδυνο από τις λάθος χωροθετήσεις και τα υπερμεγέθη πάρκα», τονίζει ο κ. Κρίτωνας Αρσένης, υπεύθυνος του Προγράμματος για την Αειφόρο Ανάπτυξη στο Αιγαίο. «Υπάρχει ένα ζήτημα κλίμακας στο Αιγαίο. Εδώ τα εκκλησάκια είναι μια σταλιά και χτίζουμε μόνο μέχρι 7,5 μέτρα. Πώς θα τοποθετήσουμε τεράστιες γεννήτριες;»

Αλλά και η Τροιζηνία βρίσκεται στη σκιά ανεμοδαρμένων συμφερόντων, καθώς στη μικρή κορυφογραμμή του όρους Αδέρες (μήκους οκτώ χιλιομέτρων) έχουν ήδη εγκριθεί από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας πέντε αιτήσεις για δημιουργία αντίστοιχων αιολικών πάρκων, ενώ έχουν κατατεθεί κι άλλες έξι αιτήσεις! Ηδη έχουν πάρει άδεια παραγωγής και εγκατάστασης δύο αιολικά πάρκα 37 ανεμογεννητριών, συνολικής ισχύος 31,45 MW (της «Αιολικής Πανείου Α.Ε.», συμφερόντων Μπόμπολα). «Δεν είμαστε αντίθετοι σε μια λελογισμένη τοποθέτηση ανεμογεννητριών», λέει ο κ. Σταύρος Κούβαρης, ένας από τους κατοίκους που έχουν προσφύγει στο ΣτΕ μπλοκάροντας το έργο. «Αλλά δεν μπορεί να τοποθετηθούν δεκάδες ανεμογεννήτριες χωρίς συζήτηση με τον πληθυσμό, χωρίς να ενταχθούν σε ένα συνολικό τοπικό σχεδιασμό.»

Αμφιβολίες για το Χωροταξικό

Ολα αυτά αξίζει να συζητηθούν πολύ προσεκτικά στη διαδικασία έγκρισης του Ειδικού Χωροταξικού για τις ΑΠΕ. Οι εταιρείες προώθησης των αιολικών πάρκων θεωρούν ότι το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει θέσει αυστηρούς περιορισμούς, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι δεν προβλέπονται επαρκείς αποστάσεις από μνημεία και διατηρητέους οικισμούς. Αντιδράσεις προκαλεί η δυνατότητα δημιουργίας αιολικών πάρκων σε περιοχές Natura. «Δίνεται η εντύπωση ότι το Χωροταξικό επιδιώκει να καλύψει το έλλειμμα νομιμότητας των επενδύσεων ΑΠΕ», σημειώνει ο κ. Αρσένης. «Πάμε να λύσουμε το πρόβλημα του περιβάλλοντος με τον ίδιο τρόπο που το καταστρέψαμε;»

Χωρίς μέτρα μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας, ανάπτυξης της αποκεντρωμένης και οικιστικής παραγωγής ενέργειας απ' όλες τις ανανεώσιμες πηγές, αμφισβήτησης του μοντέλου που αντιμετωπίζει την ενέργεια σαν εμπόρευμα και προάσπισης του περιβάλλοντος και από τις λάθος «πράσινες επενδύσεις» ακολουθούμε λάθος δρόμο.