http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_2_14/01/2006_1285242

ΤΑ «ΕΞΥΠΝΑ» ΣΠΙΤΙΑ ΠΟΥ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΟΝΤΑΙ ΤΗ ΦΥΣΗ
Eπιστροφή στην εποχή των σπηλαίων; Ακούγεται παράδοξο, αλλά το πρώτο σύγχρονο «σπίτι - σπηλιά» ή «σπίτι της γης», βρίσκεται εδώ και 30 χρόνια στο Dietikon, λίγο έξω από τη Ζυρίχη. Xωρίς καμιά ευθεία γραμμή, όπως και η Φύση, χρησιμοποιεί τη γεωθερμία για να ζεσταίνεται και η σκεπή του είναι... ένας μικρός βιότοπος.

Tου ΑΝΤΩΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΑΚΗ

Μερικά χρόνια μετά την αποφοίτησή του από την Aρχιτεκτονική Σχολή στο Πανεπιστήμιο του Ντίσελντορφ, ο Πέτερ Bετς προβληματίστηκε για το πώς θα μπορούσε να συνδυάσει την αισθητική και τις σύγχρονες ανέσεις με το σεβασμό στο περιβάλλον. Το «σπίτι - σπηλιά» ήταν η εναλλακτική του πρόταση στο συμβατικό «σπίτι - κουτί». Kατασκεύασε το πρώτο «σπίτι - σπηλιά» ή «σπίτι της γης» όπως λέγεται επίσης, πριν από 30 χρόνια στη Ζυρίχη. Ο αρχιτέκτονας δεν χρησιμοποίησε καμιά ευθεία γραμμή, αφού δεν την περιέχει η Φύση και προσάρμοσε το σχέδιό του στα φυσικά και γεωλογικά δεδομένα του οικοπέδου. Ο απόλυτος εναρμονισμός του κτιρίου με το περιβάλλον επετεύχθη με τις κυματιστές καμπύλες γραμμές, χάρη στις οποίες μεταβάλλεται σε μέρος του ανάγλυφου του τοπίου. Από μακριά, μετά δυσκολίας θα διέκρινε μάλιστα κανείς την παρέμβαση του ανθρώπου, αφού η σκεπή καλύπτεται στο τέλος με χώμα και φυτεύεται, έτσι ώστε να μοιάζει με φυσική προέκταση των λιβαδιών. Το σπίτι που σχεδίασε ακολουθεί με αυτόν τον τρόπο οπτικά και τις εποχές του χρόνου χάρη στη συνεχή εναλλαγή των χρωμάτων της βλάστησης. Με αυτόν τον τρόπο ενσωματώνεται αρμονικά στη Φύση, στην οποία επιστρέφεται ό,τι της αφαιρέθηκε αυθαίρετα -έστω προσωρινά- κατά την κατασκευή του. Υπόψη του έλαβε, βέβαια, και τον παράγοντα άνθρωπο. Αυτή ήταν η συνολική οικολογική -φιλοσοφική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής του Βετς. Ετσι κατάφερε εύκολα να πείσει τις τοπικές αρχές να του δώσουν άδεια. Και είναι πολύ αυστηρές… Εν τω μεταξύ, έχουν κτισθεί 40 τέτοια σπίτια και ο ίδιος μπορεί να υπερηφανεύεται ότι διαθέτει το μοναδικό αρχιτεκτονικό γραφείο στον κόσμο που σχεδιάζει τέτοιου είδους σπίτια και μάλιστα με οικολογικές προδιαγραφές. Φυσικά δεν άντεξε στον πειρασμό να εγκατασταθεί πριν από 16 χρόνια και ο ίδιος εκεί.

Το κέλυφος του σπιτιού σχηματίζεται με ενέσεις μπετόν, με την ίδια τεχνική, δηλαδή, που κατασκευάζονται και τα τούνελ. Για τους εσωτερικούς διαχωριστικούς τοίχους χρησιμοποιούνται τούβλα, ενώ για την εξωτερική μόνωση ένα στρώμα 7 - 10 εκ. πολυουρεθάνης. Και ενώ η χρήση μπετόν για το κέλυφος της «σπηλιάς» μοιάζει αντιφατική με την οικολογική σύλληψη του αρχιτέκτονα, η «τάξη» αποκαθίσταται με την επιλογή οικολογικών υλικών για τα κονιάματα σε τοίχους και ταβάνια, τα οποία εμποδίζουν τις εκπομπές αερίων από υλικά συσχετιζόμενα με το τσιμέντο, καθώς επίσης και με την επιλογή ξύλου για τα -θερμαινόμενα- πατώματα. Και όχι μόνο.

Η σκεπή με τη βλάστηση συγκρατεί το νερό της βροχής και έτσι μετατρέπεται σε ένα μικρό βιότοπο με μικροσκοπικές μορφές ζωής, ενώ οι συμβατικές οικοδομές τις εξαφανίζουν ολοκληρωτικά. Η χλόη της στέγης βελτιώνει επίσης την ποιότητα του αέρα στο εσωτερικό, ενώ τα νερά του σπιτιού καταλήγουν σε μιαν εγκατάσταση βιολογικού καθαρισμού.

Θερμαίνεται από τη γη

Χάρη στον προσανατολισμό του σπιτιού καταναλώνεται λιγότερη ενέργεια για ρεύμα και θέρμανση απ' ό,τι σε ένα συμβατικό σπίτι. Τα παράθυρα της νότιας πλευράς και οι «γυάλινοι τρούλοι» στο ταβάνι αποτελούν επιφάνειες συλλογής ηλιακής ενέργειας, η οποία καταλήγει σε ειδικό αποταμιευτήρα, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζουν την είσοδο του αναγκαίου φυσικού φωτός και βέβαια αποκλείουν τις θερμικές απώλειες.

Για την εσωτερική θερμομόνωση χρησιμοποιείται εξ ολοκλήρου ένα είδος ανακυκλώσιμου υλικού από παλιό γυαλί πάχους 20 - 25 cm.

Για τη θέρμανση του κτιρίου αξιοποιούνται δύο ενεργειακές πηγές: η γεωθερμία και η θερμότητα του αέρα τού εξαερισμού.

Μια αντλία «ρουφάει» από τη γη την αποθηκευμένη ηλιακή ενέργεια. Οσο και αν ακούγεται απίστευτο, αυτή η ποσότητα ενέργειας επαρκεί ακόμα και για κλιματολογικές συνθήκες όπως της Ελβετίας, αφού 1 τ.μ. εδάφους «περιέχει» -χάρη στην ηλιακή ακτινοβολία- 4.000 MJ θερμότητας ετησίως. (Για σύγκριση: ένα κιλό πετρέλαιο θέρμανσης ισοδυναμεί με 42,7 MJ.) Παράλληλα, η απορροφούμενη ποσότητα θερμότητας δεν προκαλεί ουσιώδη διαφοροποίηση της θερμοκρασίας εδάφους.

Επειδή οι υψηλές απαιτήσεις μόνωσης του κτιρίου εμποδίζουν την «αναπνοή» του σπιτιού, έχει εγκατασταθεί εξαερισμός, ο οποίος ανανεώνει τον αέρα στην κουζίνα, στο WC και στο μπάνιο, ενώ τα δωμάτια εξαερίζονται με την εισαγωγή φυσικού αέρα. Η επανάκτηση της θερμότητας του εξερχόμενου αέρα καλύπτει το 60% - 70% των ετήσιων αναγκών θέρμανσης του κτιρίου, συνεπάγεται δηλαδή μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας.

Ετσι, χάρη στην υψηλή τεχνολογία εξασφαλίζεται ένα εξίσου υψηλό επίπεδο οικολογικής συμβατότητας του κτιρίου. Οι άνθρωποι των σπηλαίων σίγουρα θα έμεναν άναυδοι αν αντίκριζαν τη μετεξέλιξη της κατοικίας τους…

Tα βασικά στοιχεία της φιλοσοφίας του «σπιτιού της γης»

•Προσαρμογή του σχήματος στο ανάγλυφο του εδάφους και στις γραμμές του τοπίου.
•Φύτευση της οροφής.
•Συντήρηση «βιότοπου» στη στέγη.
•Bιολογικός καθαρισμός νερού.
•Γυάλινες επιφάνειες ως ηλιακοί συλλέκτες και αποθήκευση ηλιακής ενέργειας.
•Θερμομόνωση με ανακυκλώσιμο παλιό γυαλί.
•Oικολογικά κονιάματα σε τοίχους και ταβάνια.
•Θέρμανση με γεωθερμική ενέργεια και επανάκτηση της θερμότητας του αέρα που αποβάλλεται από τον εξαερισμό.